Groene kalender

 

Maria-Meimaand

Bloemen, Meiwijn en Geurende kruiden

 

 

Rond 1 mei werd het voorjaarsfeest ter ere van de Romeinse godin Flora gevierd, godin van de lente en de bloemen.

In 1579 begon Carolus (Karel) Borremeus, aartsbisschop van Milaan en later heiligverklaard, dit algemeen geliefde voorjaarsfeest om te buigen naar een katholiek feest waarin Maria een centrale plaats heeft. Dit feest werd in de 18^e eeuw door de Jezuïeten in Italië verder uitgebouwd tot een hele maand: Maria-meimaand, waarbij men op 1 mei (Dag van de arbeid) in het bijzonder Jozef, de timmerman (arbeider), eert.

Tot op vandaag krijgt Maria in de meimaand alle aandacht. In kerken en kapellen richt men zich tot Maria in gebed en zien we extra bloemenhulde bij Mariabeelden.

De naam Mei gaat terug op nog een andere Romeinse godin, Maia, godin van vruchtbaarheid, liefde en ontluikend leven.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

meidoorn

 

Bloemen

Er zijn veel bloemen die deze maand bloeien, in de volksmond Maria-bloemen genoemd. Ze dragen vaak de kleuren wit en blauw.

Witte bloemen herinneren aan haar ongereptheid (‘maagdelijkheid’): stevige witte rozen en lelies, maar ook kwetsbare madeliefjes en margrieten.

Blauwe bloemen verwijzen naar haar hemelse status (‘hemelse’ koningin), het blauw van de hemel, het is een ‘dure’ kleur. Voorbeelden van blauwe Maria-bloemen: vergeet-mij-niet, korenbloem, zwaardlelie, viool, bernagie, akelei en erepijs.

Zie www.symbolischschikken.nl (opgenomen onder ‘bijzondere thema’s)

 

 

Kruiden

– Lievevrouwebedstro, Galium odoratum

– Echt walstro, Galium verum, Onze lieve vrouwe bedstro

Een legende verhaalt dat Maria deze kruiden een heerlijke geur gaf, toen Jozef ze voor haar had verzameld als bedstro. De geur van Lievevrouwebedstro is gedroogd het sterkst. De volksnaam mottenkruid herinnert aan de gewoonte om met de geur van het kruid motten weg te houden uit de linnenkast.

 

Recepten

Beide kruiden worden gebruikt voor het kruiden van zogenaamde meiwijn, bowl en likeur. De bloemen zijn te gebruiken in thee.

Zie verder www.sameneerlijketen.nl

 

Vieren

Zie ook  www.scheppingvieren.nl

 

Pete Seeger (1919-2014)

Pete Seeger was een opvallend vroege milieuactivist van het eerste uur. Zie hiervoor ook deze Groene kalender 22 april Earth Day en 8 juni Wereldoceanendag. Tijdgenoot van Pete Seeger destijds was Rachel Carson met haar geruchtmakende boek Silent Spring (1962) die een wereldwijde milieubeweging in gang zette.

 

Met banjo en zeilschip voor het milieu

De Amerikaanse muzikant-activist Pete Seeger werd op 3 mei 1919 geboren en overleed op 27 januari 2014 op vierennegentigjarige leeftijd. Wie de tweede helft van de vorige eeuw bewust heeft meegemaakt kunnen zijn liedjes niet zijn ontgaan. We shall overcome – door Seeger in de jaren zestig geschreven tijdens de periode van de strijd voor burgerrechten van zijn zwarte landgenoten – is sindsdien een klassieker bij tal van manifestaties. Tijdens de oorlogsjaren werkte hij nauw samen met die andere held van de Amerikaanse folkmusic, Woody Guthrie (groot inspirator van Bob Dylan). Vanaf 1947 speelde hij in The Weavers, in die jaren ontstond If I had a hammer. De jaren vijftig, met het klimaat van anti-communisme en wantrouwen tegen links activisme, brachten ook Seeger in het nauw, maar tien jaar later brak zijn bloeitijd aan. Where have all the flowers gone en Turn, turn, turn (Seegers bewerking van de bekende tekst uit het Bijbelboek Prediker) kregen talloze uitvoeringen tijdens concerten en op de plaat en behouden sindsdien een eigen plaats in de archieven van de onvergetelijke muziek.

Pete Seeger was als natuurliefhebber ook één van de eerste Amerikaanse milieuactivisten. Diep onder de indruk van de enorme vervuiling van de Hudson rivier, nam hij het initiatief voor het Clearwater project. In dat kader werd een gelijknamig zeilschip gebouwd, een replica van het type dat in de eeuwen daarvoor voor transporten over de rivier werd gebruikt. Het schip (kort geleden nog gerestaureerd) figureerde in tal van manifestaties, waarvoor Seeger ook een speciale song schreef: The Hudson River Song (ook wel: My Dirty Stream). Het Clearwater Project kreeg een status vergelijkbaar met de Waddenvereniging in Nederland, en leidde uiteindelijk ook tot een gelijknamige wet met een belangrijke status in de Amerikaanse milieuwetgeving.

Van Pete Seeger kunnen we leren hoe belangrijk muziek en andere kunstvormen zijn bij het voeren van actie voor gerechtigheid, vrede en behoud van de schepping. Op het internet (bijvoorbeeld bij YouTube) zijn de meeste van zijn songs te vinden en te beluisteren.

Dat zijn liedjes mogen blijven klinken en dat hij ook in ons land nog veel spiritueel-artistieke navolgers zal krijgen!

Met dank aan: Kees Tinga (*1947), hij is gepensioneerd theoloog en muziekliefhebber. Na jaren van beroepsmatige activiteit voor initiatieven op het gebied van kerk en duurzaamheid, is hij nu nog als vrijwilliger actief, o.a. voor de website kerkenmilieu.nl en voor de Nieuwsbrief Groene Kerken.

 

 

Fair-trade dag (tweede zaterdag in mei)

Eerlijke handel over grenzen

 

 

Op deze Fair-trade dag wordt aandacht gevraagd voor eerlijke handel. In meer dan 70 landen wordt aan deze dag deelgenomen. Vele vrijwilligers zijn door het jaar heen betrokken bij de verkoop van producten die ‘fair-trade’ zijn. Het gaat hen erom de aarde en de mensen daarop recht te doen. In veel kerken worden, na de zondagse dienst, producten uit de Wereldwinkel ter verkoop aangeboden.

Zie verder Worldfairtradeday of WorldfairtradeUK

12,13,14 mei IJsheiligen: Pancratius, Servatius, Bonifatius

Nachtvorst en toch een groen graf

 

– Pancraas, Servaas en Bonifaas, zij geven vorst en ijs helaas

– Voor de nachtvorst zijt gij niet beschermd, totdat Servatius zich ontfermt

– Tot Bonifaas, die strenge baas, wees voor vrucht op vorst beducht

 

 jasmijn

 

Pancratius, Servatius en Bonifatius worden beschouwd als ‘ijsheiligen’ en achtereenvolgens op 12, 13 en 14 mei herdacht. Allerlei tuin- en weerspreuken herinneren aan hen. Nachtvorst kan in het late voorjaar fnuikend zijn voor bloesems van vruchtbomen. Met het buitenzetten van potplanten kan men daarom maar beter wachten tot na de IJsheiligen.

Pancratius van Rome en Bonifatius van Tarsus waren tijdgenoten. Bonifatius werd omstreeks 306/307, vier jaar na Pancratius, onthoofd in Rome. Niet te verwarren met ‘onze’ Sint Bonifatius die bij Dokkum werd vermoord (754).

Over Servatius – eerste Nederlandse bisschop – gaat de legende dat hij in 384 zijn bisschopszetel wilde verplaatsen van Tongeren naar Maastricht. Onderweg overleed hij. Toen hij in Maastricht werd begraven, bleef zijn graf groen. De Sint-Servaas kerk in Maastricht herinnert aan hem.

 

 sering

 

Bloem

– De Sering wordt ook Servaasbloem genoemd omdat het begin van bloei van deze geurende struik zo rond deze dagen, de IJsheiligen, ligt.

 

 

 

19 mei Pinksteren

Vijftig vogels in een kloostertuin

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Duif

 

De duif is vaak op afbeeldingen te zien. De duif is in de christelijke traditie een verwijzing naar de Geest. Het is de geest die van God uitgaat. Na Jezus’ dood is het ook zijn geest die in mensen werkzaam wordt.

De evangelist Lucas vertelt in zijn boek Handelingen (1 en 2) hoe op ‘Pinksteren’ (wat betekent: de vijftigste dag, na Pasen) volgelingen van Jezus ‘gedoopt worden’ en ‘vervuld raken’ met heilige Geest, een heftig gebeuren dat beschreven wordt in termen van hevige wind en tongen van vuur. Deze ‘uitstorting van geest’ wordt wel opgevat als het begin van de christelijke kerk.

Doop en duif doen aan elkaar denken, zoals bij Jezus’ doop. Soms worden de apostelen als 12 duiven afgebeeld. De duif was ook altijd een symbool van nieuw leven (Noach), vrede (Pax Christi) en vrijheid (vrij in Christus).

 

Veni Sante Spiritus

De roep om de geest heeft door de eeuwen heen in muziek op vele manieren geklonken:

Kom, heilige Geest, Gij vogel Gods,

Daal neder waar Gij wordt verwacht

(…) Er is geen licht dan waar Gij zijt,

uw vleugels breidt, uw vleugels strekt

(tekst Ad ven Besten, Liedboek 680)

 

 

In de Middeleeuwen werd het gewoonte om in de liturgie op Pinksteren tijdens het zingen van Veni Sancte Spiritus een houten vogel aan een touw vanuit het gewelf in de kerk te laten neerdalen. Het gebruik om rozenblaadjes over de hoofden van mensen te laten neerdwarrelen doet daaraan denken. (Bron: Volksgebruiken in de loop van het liturgisch jaar, Jozef Lamberts, 2001)

Kunstenaar Frederick Franck (1909-2006) maakte een beeld van Franciscus van Assisi waarbij vijftig vogels uit diens hand de vrijheid kiezen. In de kloostertuin van de minderbroeders franciscanen in Megen is een kopie van dit beeld te zien (hierboven afgebeeld).

 

Vuur

De verborgen aanwezigheid van de Eeuwige, in vuur, was geen onbekend beeld:

De Sinaï was volledig in rook gehuld, want de HEER was daarop neergedaald in vuur. (Exodus 19, 18). Het is vuur dat mensen in beweging zet en inspireert:

Geschenk uit de hemel, mensen van vuur,

door de Geest bewogen

met Gods Rijk voor ogen.

Kom, vervul ons, Geest, dit uur.

Andries Govaart, in: Liedboek 702: 3,

zie ook diens website anderszins.eu

 

 

Recept

– Rabarbervuur, zie www.sameneerlijketen.nl

 

Schikken

– Zie www.symbolischschikken.nl

 

Verhaal

• Het beeld met 50 vogels van Fredrick Franck is te zien in de kloostertuin in Megen

 

Vieren

Zie www.scheppingvieren.nl, trefwoorden Pinksteren, vuur, duif, vijftig

 

Duif en sperwer

 

“Mijn God” – zoo sprak de duif – “is innig zacht,

Heeft donzen wieken, en bemint ons allen;

Almachtig, heerscht hij over duizend-tallen

En houdt op ieglijk duifje trouwe wacht.”

 

De sperwer sprak: “Mijn God heeft vlucht en kracht,

En kan op eens uit hooger luchten vallen,

En die Volmaakte laat een juich-kreet schallen,

Wanneer zijn schoone neb een doffer slacht.”

 

Zoo keven zij; de een riep: “Gij lastert God” –

En de ander: “Gij zijt dom” – “Gij wilt mij krenken” –

– “Godloochenaar! – Gij drijft met God den spot!”

 

Een uil, vol wijsheid, zag ik stilte wenken;

Die sprak: “Verdraagt elkaar, en weest niet zot,

Daar wij ons, allen, God met vleugels denken.” –

 

Jacques Perk, uit: Gedichten (Van Looy, Amsterdam, 1910)

 

 

Juni: Open tuindagen

 

 

Meer en meer is het gebruikelijk om in juni zogenaamde “Open tuindagen” te organiseren. Ook kerk- en kloostertuinen doen daaraan mee. Bijvoorbeeld: de Oranjekerk in Amsterdam en de kloostertuin van de minderbroeders franciscanen in Megen.

Voor data, zie www.kerktuinen.nl, www.hofvanlof.nl en www.opentuinagenda.nl

 

5 juni Wereldmilieudag

Groene kerken in Nederland

“Verbeter de wereld, begin bij jezelf.”

 

 

De Wereldmilieudag is een initiatief van de Verenigde Naties om wereldwijd aandacht te vragen voor de zorg voor de aarde. Programma’s van de Verenigde Naties (UNEP, United Nations Enviromental Program) zijn daarop gericht.

In Nederland stimuleren de hulporganisaties Kerk in Actie en Tear met het project Groene Kerken gelovige gemeenschappen om te vergroenen, in de besteding van geld en het gebruik van energie. De website www.groenekerken.nl  biedt een zogenaamde Toolkit en een Startpakket om aan de slag te gaan.

Daarnaast worden o.a. landelijke en regionale dagen georganiseerd.

 

Praktijk

In de Toolkit geeft men aandacht aan een zestal thema’s waarop men zich kan richten:

1. beleid en aanpak,

2. bewust inkopen doen,

3. energie en klimaat,

4. geloof en inspiratie,

5. omgaan met geld,

6. schepping en natuur.

 

Wereldoceanendag: Rachel Carson

 

“We staan nu op een punt waar twee wegen scheiden.

De weg die we lang hebben bewandeld is misleidend gemakkelijk, en eindigt in een ramp.

De andere weg biedt tenslotte onze enige kans: een bestemming die ons het uitzicht biedt op het behoud van de aarde”  (Rachel Carson, in: Silent Spring, 1962)

 

De Verenigde Naties hebben in 2009 8 juni aangewezen als Wereldoceanendag, om zo jaarlijks stil kunnen te staan bij de bedreigingen waaraan de oceanen blootstaan: vervuiling, opwarming, de algehele kwaliteit van water en leven, en de kwetsbaarheid en fragiliteit van de ecosystemen.

Tot de meest inspirerende en invloedrijke schrijvers behoort Rachel Carson, Amerikaans waterecoloog en oceanoloog(1907-1964). Zij zag zichzelf graag als “dichter van de oceanen”. Zij combineert haar grote deskundigheid met een fascinatie voor de schoonheid en ontzagwekkendheid van de natuur, die verwondert en klein maakt.

Haar boeken waren bestsellers en zijn nog steeds lezenswaard: Under the Sea Wind (1941) geeft een naturalistische beschrijving van het leven in de oceanen; The Sea Around Us (1951) is vol poëtisch proza over de zee, en stond meer dan een jaar op The New York Times bestsellerlijst, werd in 28 talen vertaald, en meer dan een miljoen boeken werden verkocht. Van grote betekenis was haar laatste boek, dat de noodklok luidde over milieuvervuiling: Silent Spring (1962), en dat zou leiden tot een verbod op het dodelijke insecticide DTT. De milieubeweging heeft veel aan haar te danken.

 

Zie het recente essay “The Right Way to Remember Rachel Carson”, in: The New Yorker, 26 maart 2018.

En: Medard Hilhorst, Rachel Carson, op de bres voor de aarde, KNNV-uitgeverij, 2022.

 

Vieren

Zie www.scheppingvieren.nl voor water, zee, oceaan.

 

20 juni Wereldvluchtelingendag

 

 

Deze dag werd in 2000 door de Verenigde Naties uitgeroepen, om aandacht te vragen voor de vluchtelingen waar ook ter wereld. Zij moeten vluchten voor oorlog, armoede of repressie, waardoor zij hun leven niet meer veilig zijn. Tegenwoordig zijn vele vluchtelingen door verandering van hun leefomgeving klimaatvluchteling geworden. Hun woongebied is onleefbaar geworden. Zie link Verenigde Naties  Het gaat om een elementair mensenrecht: een veilige woonplek, bed, bad en brood. Maar evenzeer om menselijke waardigheid, om respect en menselijke bejegening.

In Nederland worden rond die datum allerlei initiatieven genomen om aandacht voor de vluchtelingen te vragen en geld in te zamelen. Zo is er de Nacht van de Vluchteling, in 2023 in het weekend van 17 op 18 juni.

 

Earth Overshoot Day 2023

 

 

 

Dit is de dag waarop de wereld dit lopende jaar vanaf 1 januari reeds meer heeft verbruikt aan natuurlijke bronnen dan de aarde in 1 jaar kan dragen.

Na deze datum leven we dus ‘op de pof’ ten koste van Moeder aarde en haar toekomstige bewoners, direct: tot schade (en schande) van onze kinderen en kleinkinderen.

In Nederland werd deze ‘Overschrijdingsdag’ al op 12 april 2023 bereikt (in 2021 was dat nog 27 april) en valt die – tot dusver – elk jaar beangstigend eerder …

Onder de hasktag #Movethedate wordt opgeroepen deze dag naar later in het jaar te verschuiven door ons gedrag aan te passen.

De datum 1 augustus betreft het verbruik van de aarde door de wereldbevolking als geheel.

 

Global Foodprint Network rekent jaarlijks uit op welke dag ieder land afzonderlijk door zijn beschikbare voorraad heen is. 

Een andere maat is in dit verband ieders individuele ‘Ecologische voetstap‘.

 

 

1 september Begin van een 6 weken-periode voor de schepping

Zorg voor de aarde!

 

 

 

 

 

 

 

 

De aarde in een bidvorm omvat

 

 

Sinds de eerste Oecumenische Europese Kerkenconferentie in Bazel (1989) vragen Oosterse en Westerse kerken de nationale en locale kerken om in deze periode extra aandacht te besteden aan de zorg voor de schepping.

Het betreft de periode vanaf 1 september tot ca. 15 oktober (in feite de tweede zondag van oktober, eventueel tot en met 4 oktober). Het initiatief werd in 2002 ondersteund door de Wereldraad van Kerken. In 2015 sluit paus Franciscus zich aan bij een wereldgebedsdag voor de schepping: de aarde, ons huis. Zijn veelgelezen en lezenswaardige encycliek Laudato si (2015) bespreekt aspecten van het milieuvraagstuk in relatie tot gerechtigheid en vrede vanuit een gelovig perspectief.

Protestantse, katholieke en orthodoxe kerken trekken hier dus samen op en willen aan deze scheppingsperiode vormgeven in vieringen en activiteiten. De steun ervoor is binnen de kerken zeker aanwezig, maar moet liturgisch en praktisch nog steeds wel opnieuw onder de aandacht gebracht worden. Daarom schetsen we hierna de achtergrond iets uitgebreider.

 

 

Het pleidooi

Het pleidooi om aandacht aan de schepping te geven kwam aanvankelijk vanuit de Orthodoxe Kerken van de kant van de oecumenisch ingestelde patriarch Dimitros I (+1991). De Orthodoxen beginnen op 1 september een nieuw kerkelijk jaar met een periode van gebed: 1 september wordt een biddag voor de aarde. Patriarch Bartlomeus herhaalt in 2014 de oproep voor de gebedsdag voor schepping tegen de achtergrond van de milieuvraagstukken die de aarde bedreigen. DE CEC (Conference of European Churches) nam al in 1992 het voorstel voor een scheppingsperiode over, de Wereldraad van Kerken volgde in 1997 (en bevestigde dit opnieuw in 2002).

Binnen de Wereldraad van Kerken werd reeds lang aandacht geschonken aan milieuvraagstukken vanuit een gelovig oecumenisch perspectief. Zo was er in 1979 in Boston de Wereldraadconferentie “Science, Technology and the Future” waar bedreigingen en uitdagingen voor de toekomst bijzondere aandacht kregen. Men pleitte voor een “Just, participatory and sustainable society” (JPSS). Van belang was dat iedereen zou kunnen participeren, ook juist de gemarginaleerde mensen in een samenleving. Brede steun in Nederland kreeg het Concilair Proces, waartoe in 1983 de Wereldraad opriep, waarin de samenhang van gerechtigheid, vrede en milieu centraal stond: “peace, justice and the integrity of creation” (heelheid van de schepping) heette het toen. Kerken zouden hiertoe moeten samenkomen en samenwerken. Vele locale kerken participeerden in de jaren erna eendrachtig in dit proces, met aandacht voor een eigen, nieuwe levensstijl.

 

 Aarde / Zonnebloem

 

Praktijk

Na “Bazel” (1989) werd een Christelijk Europees Milieu Netwerk in het leven geroepen (ECEN European Christian Environmental Network), dat in 1999 bij de kerken aandrong op het in acht nemen van de scheppingsperiode.

Bij de Raad van Kerken in Nederland zijn Groene Websites ontwikkeld die informatie en verdieping bieden: rondom “vieren” www.scheppingvieren.nl en www.symbolischschikken.nl  en rondom diaconale, aarde-gerichte activiteiten www.sameneerlijketen.nl, www.kerktuinen.nl en www.kloostertuinen.nl

Ook deze Groene Kalender beoogt op het raakvlak van geloof en milieu samenbindend en stimulerend te zijn. Verder biedt de website van Kerk en Milieu (Raad van Kerken) een agenda, achtergrondinformatie, columns, enz.

Kerk in Actie (deel van de PKN, de Protestantse Kerk in Nederland) ontwikkelde in samenwerking met TEAR het project Groene Kerken om zowel protestantse als katholieke geloofgemeenschappen te inspireren en te verbinden in het groene-kerk-zijn. De intentie van de eerste projectleider Sjoerd van Schooneveld was om dit project uit te breiden tot contacten met moslims en moskeeën. In 2018 hebben inmiddels 200 gelovige gemeenschappen zich geregistreerd als “groen”, zie voor inspiratie en criteria www.groenekerken.nl

Ook de KNR (Konferentie van Nederlandse Religieuzen) ontwikkelde website Laudate si met allerlei suggesties om de scheppingperiode handen en voeten te geven, zie ook zie KNR

 

Praktijk – suggesties

• website Groene Kerken met toolkit groenekerken.nl,
• website Laudate si
• voor Agenda en overzicht van groene websites, kerkenmilieu.nl
• Schikkingen met bloemen van het seizoen: symbolischschikken.nl , zie zomer /schepping
• Door Marijke de Bruine ontwikkeld, een serie gebedsdiensten rond de schepping, zie scheppingvieren.nl/ bij vieringen/schepping

 

Literatuur

– Het belang van de internationale oecumenische beweging voor kerk en maatschappij moet niet worden onderschat: de christelijk-maatschappelijke betrokkenheid was aanzienlijk (zie een bijdrage hierover in het boek: Wereldgeschiedenis van Nederland, 2018).

– Zie voor Laudato si, bijvoorbeeld RK documenten

– Voor Groene bijbel en Maak je bijbel groen (paperback), NBG, https://www.bijbelgenootschap.nl/groenebijbel/

 

1 september Wereldgebedsdag voor de schepping

Zorg om de aarde

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

In 2015 verschijnt de veel gelezen en lezenswaardige Encycliek Laudato si.  Het gaat erin om de zorg voor de aarde, ons gemeenschappelijk huis.

In hetzelfde jaar roept Paus Franciscus op tot een jaarlijks terugkerende wereldgebedsdag waarop de zorg voor de aarde aandacht krijgt. Hij volgt daarmee de Orthodoxe Kerken na die dit al sinds 1989 praktiseren.

De datum 1 september is het begin van de zogenaamde scheppingsperiode, die ongeveer 6 weken duurt. In deze periode tot ca. 15 oktober (in feite: de tweede zondag van oktober) wordt in kerken extra aandacht geschonken aan de aarde en de milieuvraagstukken die de schepping bedreigen. Alle Europese kerken (protestant, katholiek en orthodox) hebben zich dit samen met de Wereldraad van Kerken ten doel gesteld.

 

Zie ook de websites:

www.scheppingvieren.nl

www.symbolischschikken.nl  

www.sameneerlijketen.nl

 

 

Duurzame Dinsdag

Welvaart is meer dan winst

Jaarlijks wordt op de eerste dinsdag van september, naar analogie met de 3e dinsdag, een Duurzame Troonrede gehouden. Een dag waarop bijzondere aandacht wordt gevraagd voor duurzaamheid. Een koffer vol met duurzame ideeën wordt vervolgens aan het kabinet aangeboden.

Zie verder website Duurzame dinsdag.

 

 

In 2018 sprak Volkert Engelsman, nummer 1 in de Trouw Duurzame Top 100:

• “Welvaart is meer dan winst”
• “We lijken op een winstverslaafde junk die in een roes zijn eigen vitaliteit afbreekt”
• “Voor het ontstaan van een nieuwe economie is een zekere rebelsheid nodig”

 

4 september Albert Schweitzer (1875-1965)

Eerbied voor alle leven

 

 

Albert Schweitzer was predikant en arts. Hij werkte als arts in Afrika en raakte bekend door zijn opvatting dat alle leven eerbied toekomt.

Een van zijn uitspraken is:

• Als een mens zijn eerbied verliest voor een deel van het leven, zal hij zijn eerbied verliezen voor het gehele leven.
• En: De mens beheerst de natuur voor hij geleerd heeft zichzelf te beheersen.

 

 

Suggesties literatuur:

• Albert Schweitzer, Eerbied voor het leven. Hoofdstukken uit zijn ethiek (uitg. Voorhoeve, Den Haag, z.j.)
• Albert Schweitzer, Straatsburgse preken (uitg. Voorhoeve, Den Haag)
• teksten van Hans Bouma

 

 

 

8 september Geboorte van Maria

Graankorrels als zaad gezaaid

 

 

De eerste wintergranen worden in de aarde gezaaid. ‘Als Maria is geboren, zaai dan vlijtig uw koren.’ 

Op 15 augustus maakt men kruidenbundel waarin korenaren zijn gestoken. Deze bundels worden gezegend, en graankorrels worden toegevoegd aan het zaaigoed.  Zie ook deze Groene kalender: 15 augustus, Maria ten hemelopneming

En is nog een ander gezegde: Op onze Lieve Vrouwe geboort, gaan de zwaluwen voort.”

Deze spreuk verwijst naar de zwaluwen die rond deze datum naar het zuiden trekken.

 

 

 

Tweede zondag van september Ziekenzondag – Zonnebloemzondag

Zonnebloemen in een tuin: ‘in uw licht zien wij licht’ (Psalm 36,10)

 

 

Op deze dag is er ook in kerken aandacht voor de nationale Ziekenzondag waarin zieken met een fysieke handicap en hun 42.000 vrijwilligers in het zonnetje worden gezet. De Nationale Vereniging de Zonnebloem (www.zonnebloem.nl) zorgt met uitjes en activiteiten dat mensen niet vereenzamen, maar zich gedragen weten door anderen.

De dag valt in 2020 op 13 september.

 

 

 

Praktijk

• Plukbloemen in de tuin zie kerktuinen.nl en www.kloostertuinen
• Schikken met de seizoenen zie symbolischschikken.nl

 

 

 

15-21 september Vredesweek   (derde week van september)

“We hebben de vrede verloren” (Paus Franciscus)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Vrede heeft alles met gerechtigheid te maken, met eerlijk delen. En daarmee ook met de wijze waarop we met de aarde omgaan, al haar schatten, ruimte, grondstoffen en haar klimaat, dat door ons toedoen wordt bedreigd. We hebben de vrede verloren betekent: we zijn er niet in geslaagd ons samenleven in te richten volgens de principes van rechtvaardigheid en duurzaamheid. En dus ook: we weten heel goed wat ons te doen staat …

De Verenigde Naties stelden de Internationale Dag van de Vrede vast op 21 september.

 

Links:

• Bloemcomposities, zie symbolischschikken.nl / vredesweek voor teksten en voorbeelden
• Recept: Groene vrede – Kikkererwten met andijvie (Carolien Looman)– op sameneerlijketen.nl / herfst-vredesweek

 

Zaterdag 16 september is het zover: World Cleanup Day 2023.

 

 

 

 

 

Over de hele wereld gaan mensen die dag de straat op om hun buurt zwerfafval-vrij te maken.

Dat levert een schonere omgeving op en een prachtig, wereldwijd signaal dat iedereen daar een belangrijke bijdrage aan kan leveren.

In Nederland is Plastic Soup Foundation initiatiefnemer van World Cleanup Day. Zie ook IVN.nl

Nederland Schoon steunt dit initiatief. Help jij ook mee?

 

21 september Dag van de vrede

Vrede met de aarde?

 

 

De Verenigde Naties hebben deze dag ingesteld als Vredesdag. Ook veel christelijke kerken en organisaties hebben deze Vredesdag in hun jaarkalender een plek gegeven binnen een Vredesweek. In Nederland organiseert de organisatie PAX (vrede) een week lang allerlei activiteiten.

In die week wordt stilgestaan bij de wijze waarop wij ons tot de aarde verhouden. Daarbij is het van belang oog te hebben voor diepere oorzaken van conflicten, lokaal en wereldwijd. Hebben wij “vrede met de aarde” of staan we ermee op gespannen voet? Denk aan conflicten die onder meer gaan om het belang van water, olie, grondstoffen, mineralen, vruchtbare grond. Conflicten dreigen daar waar zich schaarste voordoet, zoals bij brak tegenover zoet water in Israël/Palestina.

In de joodse Bijbel (Tenach) vindt men regels voor het sparen van vruchtbomen in geval van conflicten: ze mogen niet worden vernietigd omdat ze levensvoorwaarde zijnen voor de toekomst onontbeerlijk (bijv. in Deuteronomium 20).

 

 

Vredesduif

De duif als beeld van vrede herinnert aan het bijbelverhaal over Noach. Na de vloed kwam een duif terug met een groen takje in haar bek: teken dat leven op aarde weer mogelijk was (Genesis 8). Pax-vredesduiven worden in de vredesweek jaarlijks uitgereikt aan 10 mensen/organisaties die zich op bijzondere wijze hebben ingezet om vrede en verzoening te bevorderen.

Link

• kritisch bij Deuteronomium: zie website bijbelaantekeningen.nl
• voor inspiratie zie ook de uitgebreide websites www.scheppingvieren.nl, www.symbolischschikken.nl en www.sameneerlijketen.nl

 

26 september Wangari Maathai (1940-2011)

Denk globaal, handel locaal 

 

Wangari Maathai was de eerste Afrikaanse vrouw die de Nobelprijs voor de Vrede kreeg omdat zij “aan de frontlinie staat van inzet voor een ecologisch verantwoorde sociale, economische en culturele ontwikkeling, niet alleen in Kenia, maar in geheel Afrika.”  Zij was hoogleraar diergeneeskunde.

Ontwikkeling was voor haar onlosmakelijk verbonden met de rechten van de armsten en de zorg voor het milieu. In 1977 richtte zij de Green Belt Mouvement op, een organisatie die inmiddels meer dan 30 miljoen bomen heeft geplant in Afrika. Zie www.knr.nl duurzaamheid, heiligen en helden.