Vieren of gedenken, in alle rust of met elkaar.
Laat je inspireren door oude gewoontes, groene symboliek, markante personen, inspirerende initiatieven, smaakvolle recepten, toepasselijke teksten, en praktische tips.
20 januari Sebastiaan en Fabiaan van Rome (ca. 288 resp. 250)
Joods Nieuwjaar van de bomen:
‘Sebastiaan en Fabiaan doen het sap in de bomen stromen.’
Sebastiaan van Rome diende in het leger. Hij werd christen, vanwege zijn geloof met pijlen doorboord en vastgebonden aan een boom. Zo wordt hij afgebeeld. Men dacht dat hij dood was, maar hij overleefde door een goede verzorging door de heilige Irene. Toen hij keizer Diocletianus aansprak op het geweld werd hij doodgegeseld. In de catacomben van de Via Appia werd hij begraven naast paus Fabianus.
Nieuwjaar van de bomen – de Joodse traditie
Omdat het joodse jaar een maanjaar is, en er dus ‘geschrikkeld’ moet worden om de feesten die met de seizoenen samenhangen in de juiste periode te vieren, is er geen vaste datum voor het Nieuwjaar van de bomen. De dag valt steeds wisselend ergens in januari of februari. Omdat de nieuwe groei van de bomen de strekking van het feest bepaalt, verbinden we voor de Groene Kalender deze dag aan 20 januari wanneer Sebastiaan en Fabiaan ‘het sap in de bomen doen gaan.’ In 2020 valt het Nieuwjaar van de bomen op 10 februari (zie ook de Wereld Feesten Almenak).
Toe b’Sjwat, de 15e dag van de maand Sjwat, was, toen de Tempel in Jeruzalem nog bestond, het begin van het nieuwe “belastingjaar”: er moesten “tienden” van de boomvruchten betaald worden.
“Tot deze datum leven de bomen van het water van het vorig jaar, maar vanaf de 15e van de maand Sjwat drinken en groeien zij van het water van het nieuwe jaar”. (Talmoed Jeroesjalmi, Rosj haSjana 1:2)
Wanneer de sapstromen van de vruchtbomen op gang begonnen te komen, kon men vaststellen welke bomen vrucht zouden dragen. Dit begin van de groei markeert in de joodse jaartelling het Nieuwjaar van de bomen.
Vieren
– Zie voor teksten, gedichten en vieringen rond bomen: www.scheppingvieren.nl
3e week januari Gebedsweek voor de eenheid van de kerken
Zie: www.raadvankerken.nl of www.missienederland.nl
Recepten
-Voor “Brood en zout”, zie Gebedsweek (op website van www.sameneerlijketen.nl)
Schikken
– Passende schikkingen, zie www.symbolischschikken.nl
Laatste donderdag van januari Gedichtendag
De gedichtendag in Nederland en Vlaanderen heeft jaarlijks een eigen thema
Zie: www.gedichtendag.org
Het is het begin van de Poëzieweek die tot 2 februari duurt.
Vieren
Zie voor gedichten in januari: www.scheppingvieren.nl
25 januari Joods Nieuwjaar van de bomen:
‘Sebastiaan en Fabiaan doen het sap in de bomen stromen.’
(zie deze kalender 21 januari)
Nieuwjaar van de bomen – de Joodse traditie
Omdat het joodse jaar een maanjaar is, en er dus ‘geschrikkeld’ moet worden om de feesten die met de seizoenen samenhangen in de juiste periode te vieren, is er geen vaste datum voor het Nieuwjaar van de bomen. De dag valt steeds wisselend ergens in januari of februari. Omdat de nieuwe groei van de bomen de strekking van het feest bepaalt, verbinden we voor de Groene Kalender deze dag aan 20 januari wanneer Sebastiaan en Fabiaan ‘het sap in de bomen doen gaan.’ In 2020 valt het Nieuwjaar van de bomen op 28 januari (zie ook de Wereld Feesten Almenak).
Toe b’Sjwat, de 15e dag van de maand Sjwat, was, toen de Tempel in Jeruzalem nog bestond, het begin van het nieuwe “belastingjaar”: er moesten “tienden” van de boomvruchten betaald worden.
“Tot deze datum leven de bomen van het water van het vorig jaar, maar vanaf de 15e van de maand Sjwat drinken en groeien zij van het water van het nieuwe jaar”. (Talmoed Jeroesjalmi, Rosj haSjana 1:2)
Wanneer de sapstromen van de vruchtbomen op gang begonnen te komen, kon men vaststellen welke bomen vrucht zouden dragen. Dit begin van de groei markeert in de joodse jaartelling het Nieuwjaar van de bomen.
Vieren
– Zie voor teksten, gedichten en vieringen rond bomen: www.scheppingvieren.nl
26 januari Martinus Nijhoff
Week van de poëzie
Het licht, Gods witte licht, breekt zich in kleuren:
kleuren zijn daden van het licht dat breekt.
Het leven breekt zich in het bont gebeuren,
en mijn ziel breekt zich als ze woorden spreekt.
Slechts die zich sterven laat, kan ’t leven beuren
(…)
ziel die zichzelve brak in liefde en woorden:
dit zijn de daden waar ik mens voor was.
(Gedicht Het licht, in: Verzamelde gedichten, 1963, Martinus Nijhoff; zie ook:
meditatie over bomen: website scheppingvieren.nl onder ‘gedichten’)
Sinds 2000 is de sterfdag van dichter Nijhoff (26 januari 1953) de startdatum voor een poëzieweek in Nederland en Vlaanderen.
Allerlei activiteiten worden ontplooid om de zeggingskracht van gedichten te laten klinken (zie www.poezieweek.com).
Deze week is hét moment om stads- en dorpsdichters te kiezen en, om de vier jaar, een dichter des Vaderlands.
Op de lijst van meest geliefde gedichten vinden we gedichten van onder meer Martinus Nijhoff en ook Ida Gerhardt.
Beiden vinden een taal waarin geloof en natuur betekenis krijgen.
Over de eerbied I
Gij moet het eenzaam laten
het zaad dat ligt te slapen
en dat al kiem gaat maken
Dit eerstelingsbewegen
van leven binnen leven
vermijd te genaken.
Laat het stil zijn in zijn waarde,
zaad in de donkere aarde;
zaad in de donkere aarde.
En het zal groen ontwaken
(Ida Gerhardt, Verzamelde gedichten, 1905 – 1997)
Vieren
– Op de website www.scheppingvieren.nl is een aparte rubriek Gedichten te vinden. In deze rubriek zijn gedichten opgenomen die kunnen worden gebruikt in relatie tot het kerkelijk jaar.
– Onder meer Jeanette van Osselen en Hedi Hegeman leveren hier nieuwe gedichten aan. Zie voor de wintertijd bijvoorbeeld: bij “Draad van leven” en bij “Grens tussen leven en dood”.
2 februari Opdracht van de Heer in de Tempel
Maria Lichtmis: Licht voor alle volken
Op 2 februari, veertig dagen na Kerstmis (de geboorte van Jezus), dragen Jozef en Maria volgens de joodse wet hun eerste zoon op aan God. Zij gaan daarvoor naar de tempel in Jeruzalem. De profeet Simeon herkent het kind als “Licht voor alle volken.” Het feest wordt ook wel Maria Lichtmis genoemd, omdat het gevierd wordt met veel kaarsjes.
Recepten
– voor Pannenkoeken, “koekebak”
– Meer over Maria Lichtmis: ‘Op Lichtmis is geen vrouwke zo arm of ze maakt haar panneke warm’, zie website Samen Eerlijk Eten
Schikken
– Sneeuwklokjes, licht voor de wereld, teken van hoop: ze luiden de winter uit en de lente in.
Sneeuwklokjes zijn mede door de monniken uit Zuid-Europa naar het Noorden gebracht. Het werd traditie om op deze dag van “Maria Lichtmis” het altaar te versieren met sneeuwklokjes.
Adam en Eva werden uit het paradijs verdreven. Het was een koude winter en het sneeuwde. Eva begon van verdriet te huilen. Een beschermengel ging naar haar toe en plakte een sneeuwvlok op Eva’s ogen. Het veranderde in een sneeuwklokje. De engel gaf het bloemetje aan Eva en zei: “Kijk eens goed, het heeft groene blaadjes en randjes en de vorm van een klokje. Het is een teken dat de winter snel voorbij zal zijn, dat het warmer en groen wordt om je heen. Kijk nog eens dieper naar binnen en zie het gouden hart van het bloempje: beeld van een onvergankelijk licht, beeld van God die ook jou nooit zal vergeten en die een plekje zoekt in je binnenste om te verblijven.” Eva richtte zich op, de engel was verdwenen, het hield op met sneeuwen en zie: sneeuwklokjes kwamen op door de sneeuw heen. Warm zonlicht opende hun klokjes. Bemoedigd gingen zij verder, in vertrouwen, met nieuw inzicht en uitzicht.
Warmetruiendag of Dikketruiendag (Vlaanderen)
De groenste energie is de energie die je niet verbruikt!
Deze actiedag is bedoeld om je lichaam te verwarmen, en niet de aarde, met een warme trui, waardoor de thermostaat een graadje lager kan. Zo kun je meewerken aan energiebesparing en het halen van klimaatdoelen. De Warmetruiendag wordt sinds 2007 georganiseerd door het Klimaatverbond, een samenwerking van gemeentes, waterschappen en provincies (www.klimaatverbond.nl)
De actieperiode loopt vanaf 10 oktober, de dag van de duurzaamheid, tot 15 februari, de dag na Valentijn. Het is stimulerend om nieuwe duurzame energiestromen op gang te brengen en liefde voor elkaar te verbinden met liefde voor de aarde. Voor allerlei praktijkmogelijkheden om zelf deel te nemen, zie www.warmetruiendag.nl
12 februari Dorothy Stang (1931-2005)
Regenwoud
Dorothy Stang was een Amerikaanse religieuze, aangesloten bij de zusters van Notre Dame de Namur. In Brazilië zette zij zich in voor de arme boeren en het behoud van het regenwoud. Zij werd op 12 februari 2005 voor deze inzet vermoord.
Zie Konferentie Nederlandse Religieuzen (KNR): Dorothy Stang
14 februari St. Valentijn (ca. 269)
De vogels en de liefde
‘Al is de winter nog zo streng, op Sint Valentijn huwen de vogels.’
hart van cake met takken
De Engelse dichter Claucer verbindt de ‘partnerkeuze van vogels’ met Valentijnsdag. Hij schrijft in 1382: For this was on St. Valentynes day, when every byrd cometh there to choose his mate. Het nestje bouwen kan nu beginnen. Is hieruit de gewoonte ontstaan om elkaar op deze dag (anonieme) liefdesbetuigingen te sturen? (Zie ook: www.wikipedia/Valentijn). In Italië bestond vroeger omstreeks 14 februari een vruchtbaarheidsfeest ter ere van de godheid Lupercalia.
In de heiligenkalender worden twee Valentijns op 14 februari herdacht: Valentinus van Rome en Valentinus van Terni. Waarschijnlijk wordt op Valentijnsdag de man uit Terni bedoeld en heeft die uit Rome nooit bestaan.
Valentius zegende een huwelijk in van een christin en een ‘heiden’ dat zegenrijk werd. Daarop vroegen meer geliefden in soortgelijke omstandigheden zijn zegen. Werd hij daarom bestraft met de marteldood?
Recepten
– Valentijnscake in hartvorm, zie foto boven, ook www.sameneerlijketen.nl (aparte rubriek ‘heiligen’)
Schikken
– Laurier (zie foto)
In de oudheid werden takken laurier gebruikt bij tovenarij en het doen van voorspellingen. In de symbolentaal zijn ze beeld van eer en overwinning (Laurierkransen). In Engeland zou een verliefd stel nooit gescheiden worden wanneer zij een lauriertakje in tweeën braken en elk een stukje bewaarden. Of ook: als men op Valentijnsdag twee stukjes laurierblad voor het slapengaan onder het kussen legde, zouden de dromen over liefde gaan.
– Hart met takken, zie foto boven
Wereld Natuur Dag 3 maart
ook: Werelddag van de Wilde dieren en planten
22 maart Wereldwaterdag
Zonder water geen leven
De Wereldwaterdag is al in 1952 door de Verenigde Naties vastgelegd op 22 maart. In een waterresolutie wordt aandacht gevraagd voor schoon water, met name ook in ontwikkelingslanden. Door klimaatverandering wordt de beschikbaarheid van water in bepaalde delen van de wereld een groot probleem. Voorts kan de bouw van stuwdammen voor energie-opwekking tot verdroging leiden en funeste gevolgen hebben voor landbouwgronden.
Op 22 maart 2013 ondertekende de Raad van Kerken in Nederland, in navolging van de Wereldraad van Kerken, de Waterverklaring van de Verenigde Naties. Voor scholen zijn lespakketten beschikbaar en worden wandelingen en excursies georganiseerd.
– Zie www.wereld-water-dag en ook www.wandelenvoorwater.nl
– Zie ook Wereldoceanendag, 8 juni, deze Groene Kalender
Vieren
– Water, zie www.scheppingvieren.nl
– Gedicht:
Vragenderwijs
Ik vroeg het aan de vogels
de vogels waren niet thuis
Ik vroeg het aan de bomen
hooghartige bomen
Ik vroeg het aan het water
waarom zeggen ze niets
het water gaf geen antwoord
Als zelfs het water geen antwoord geeft
hoewel het zoveel tongen heeft
wat is er dan
wat is er dan
er is alleen een visserman
die draagt het water
onder zijn voeten
die draagt een boom
op zijn rug
die draagt op zijn hoofd een vogel.
Guillaume van der Graft (uit: Vogels en Vissen, 1954)
25 maart: Maria boodschap
Een nieuwe lente
Deze dag, negen maanden voor de geboorte van Jezus, herinnert aan de boodschap die Maria van een engel krijgt dat zij zwanger zal worden (25 december; Lucas 1, 1-38). Goddelijke liefde en barmhartigheid zullen zichtbaar worden in dat kind.
Op afbeeldingen wordt het verhaal heel vaak uitgebeeld, met kenmerkende elementen. Vaak leest Maria een boek, de bijbel als verhaal van God en mensen. De engel draagt dikwijls een tak met een witte lelie, nog met een verscholen bloemknop. Soms is een groene lenteboom te zien als verwijzing naar de levensboom en wordt Maria afgebeeld als een tweede Eva. Vaak is ook een duif te zien: Gods geest zal op Maria en haar kind rusten.
Maria boodschap, een lentegedicht
Naar ’t midden van de dag,
in het midden van de rozen,
toen het geen winter meer
en nog geen zomer was,
zat in de schaduw van
haar wimpers zacht te blozen,
over een open blad,
de reine Maagd – en las.
Haar kleed was verse sneeuw;
met duizend ogen staarde
de blauwe lucht door ‘t loof
naar zoveel zuiverheid;
en boven Haar was hoog
de hemel, – en de aarde
lag stil en ver in ’t licht,
als een gespreid tapijt.
Haar sluier, schemerblauw,
viel langs Haar wangen teder,
en om Haar schoudren op
Haar blote voeten neer
en langzaam over ’t blad,
woog als een engelveder
een blanke bloesemtwijg
zijn schaduw heen en weer.
Zij hoorde noch zij zag
de vogel die, verscholen
als uit een open bloem
voor Haar een wijsje floot,
maar diep gebogen en
Haar voeten in violen,
vernam zij God alleen
en wat het blad besloot:
De regens zijn voorbij,
de winter is verscheiden
en gulden regen loopt
langs rank en wijnstok uit;
het duifje lokt de duif
en tussen leliën weiden
en in de rozenhof
De bruid’gom en de bruid …
Naar ’t midden van de dag
In ’t midden van de rozen,
– als woei een verre geur,
een nieuwe lente aan –
hief zij verbaasd haar blik
en zag de Vlekkeloze
vóór haar, vol eerbied, de
Gezant des Hemels staan.
Die groette Haar en ging …
en zo mijn cel na regen
ontvangt een zonnestraal
door haar verhelderd glas,
ontving zij in haar schoot
toen wondervol een zegen,
toen het geen winter meer
en nog geen zomer was.
(Jaques Schreurs, Wierookgraan, Utrecht Spectrum, 1944)
Lang
nadat de engel was gegaan
stond Maria daar nog
diep verwonderd
In de bomen woonde
het licht
dat haar was overkomen.
(Corja Bekius)
31 maart Pasen
Tuin, Lam en Ei
Tuin
Op Paasmorgen ontmoet Maria Jezus in een tuin. Het decor van een Hof van olijven doet denken aan het paradijsverhaal in het boek Genesis: de plek waar een man en vrouw, Adam en Eva, elkaar ontmoeten. Het Paasverhaal luidt het begin in van een nieuwe geschiedenis van God en mensen. Een verhaal van hoop en leven (Johannes 20, 14-18).
Lam
In de joodse traditie offerde men volgens de voorschriften in het voorjaar een lam, de eerstgeborene, als dank aan God voor de uitbreiding van de kudde.
Bij het vertrek van het volk Israël uit Egypte slacht men een lam en strijkt een beetje bloed over de deurpost, teken dat God in dit huis geëerd wordt. Het beschermt voor de dood die in de nacht alle eerstgeborenen, mensen en dieren, zal treffen (Exodus 12). Wanneer Jezus ‘Lam Gods’ wordt genoemd, herinnert dat aan het beeld van de knecht van wie Jesaja zegt:
Hij werd mishandeld, maar verzette zich niet en deed zijn mond niet open.
Als een lam dat naar de slacht wordt geleid. (Jesaja 53, 7)
Met de verwoesting van de tempel in Jeruzalem (70 nChr.) nam deze offertraditie een einde.
Ei
Eieren zijn van oudsher met het Paasfeest verbonden. Eieren verwijzen naar het geheim van beginnend leven. In de Orthodoxe kerken worden paaseieren beschilderd of op een andere wijze versierd voordat ze met Pasen in de kerk worden gezegend. Deze eier-zegening heeft ook in de katholieke kerken bestaan, maar is inmiddels afgeschaft. In de Joodse traditie legt men een ei op de zogenaamde sederschotel. Deze schotel bevat allerlei ingrediënten en verwijst naar de overhaaste vlucht uit Egypte. Het ei symboliseert de blijvende verwachting van nieuw leven.
Recepten
– Paaslam
– Spinazietaart in de vorm van een gaffelkruis
– Eiersalade, zie foto
Zie ook www.sameneerlijketen.nl
Schikken
Vieren
22 april Earth Day: Dag van de aarde
Houdbare aarde en duurzame levensstijl
De Dag van de aarde vraagt aandacht voor het behoud van de aarde en een duurzame levensstijl. Het initiatief voor een aparte dag, in 1970 in de Verenigde Staten genomen, is uitgegroeid tot een deelname in 190 landen. Het door de Verenigde Naties opgestelde Handvest van de Aarde (Earth Charter) is daarbij een leidraad. Dit Handvest wordt ook door de Wereldraad van Kerken (Genève) onderschreven. Zie www.dagvandeaarde.nl en www.earthday.com
De dag herinnert aan de ‘grass root’ beweging die Rachel Carson in de Verenigde Staten op gang bracht met haar opzienbarende boek Silent Spring in 1962. De datum is gekozen omdat op die dag de eerste milieuwetgeving tot stand kwam (22 april 1970), Rachel Carson overleed op 14 april 1964. Zie ook 8 juni op deze Groene kalender.
In 2020 was het een bijzondere dag, wanneer de 50ste verjaardag van dit evenement werd gevierd. Doe mee met het Earthday Network
Marjolein Tiemens-Hulscher, lid van de RK Parochie in Driebergen, schrijft over haar inspiratie om zich in te zetten voor een duurzame aarde. Daaruit spreekt haar verwondering over groeikracht, de samenhang tussen planten, dieren en mensen, de interactie van mens en milieu, en het plezier dat zij vindt in kennisoverdracht. Marjolein geeft lezingen en workshops over de ecologische voetafdruk: ‘groen geloven en duurzaam doen’.
23 april Sint Joris
Valeriaan – Joriskruid
‘Dan was jij de herder en ik was het schaap …’
Draak en schapen
Soldaat Joris (George) werd een fameuze heilige: hij zou een draak verslagen hebben die mensen belaagde. Zo vinden we hem op vele afbeeldingen terug. Bang als men was had men – volgens legende – de draak eerst schapen als voedsel gegeven, daarna werden kleine kinderen door het lot aangewezen en aan de draak geofferd. Toen het lot viel op het dochtertje van de koning, was de maat vol: Joris versloeg de draak.
De draak symboliseert het kwaad in de wereld en Joris is de bestrijder ervan. Joris staat in een oude, lange traditie van moed en strijd, maar heeft wellicht nooit bestaan. In de heiligenkalender verbindt men hem met Georgius van Lydda (van Cappadocië), zie www.heiligen.net
Toevallig wordt rond deze tijd in veel kerken de zondag van de Goede Herder gevierd, een feestdag waarbij zowel God (Psalm 23) als Jezus (Johannes 10) herinneren aan de herder die voor kwaad behoedt.
Kruid
Valeriaan, Valeriana officinalis, wordt ook Joriskruid, Joriswortel en speerkruid genoemd. De scherpe punten aan het blad doen denken aan de klauwen van de draak. Het Latijnse ‘Valera’ betekent: ‘gezond, sterk zijn.’ Het kruid is kalmerend en angstwerend, en in gebruik als slaapmiddel. Het gebruik was reeds bekend bij de Griekse geneesheer Hippocratus (ca. 400 v.Chr.). Als tinctuur (alkohol oplossing) is het nog steeds een goed middel tegen nervositeit. Zie www.kloostertuinen.nl
Recepten
– Sint Jorisbrood: herinnert aan de schapen
In Bulgarije wordt het speciale brood ter ere van Sint Joris versierd met stippen of andere figuurtjes. De stippen verwijzen naar schapen, de figuurtjes naar staf, herder of schaapshondje. Deze dag is een lentefeest voor de herders en hun schapen.
Zie www.sameneerlijketen.nl (bron: Zalig gebakken, Marianne Geurtsen)
Schikken
– Schikkingen bij de zondag van de Goede Herder, zie www.symbolischschikken.nl
Vieren
Jij zoekt voor mij groen grazig gras.
(…) In diepe nacht maak jij het licht.
Jij houdt de wacht, jij blijft in zicht.
Als ik jou heb, heb ik genoeg. (Erik Idema)
Pete Seeger (1919-2014)
Pete Seeger was een opvallend vroege milieuactivist van het eerste uur. Zie hiervoor ook deze Groene kalender 22 april Earth Day en 8 juni Wereldoceanendag. Tijdgenoot van Pete Seeger destijds was Rachel Carson met haar geruchtmakende boek Silent Spring (1962) die een wereldwijde milieubeweging in gang zette.
Met banjo en zeilschip voor het milieu
De Amerikaanse muzikant-activist Pete Seeger werd op 3 mei 1919 geboren en overleed op 27 januari 2014 op vierennegentigjarige leeftijd. Wie de tweede helft van de vorige eeuw bewust heeft meegemaakt kunnen zijn liedjes niet zijn ontgaan. We shall overcome – door Seeger in de jaren zestig geschreven tijdens de periode van de strijd voor burgerrechten van zijn zwarte landgenoten – is sindsdien een klassieker bij tal van manifestaties. Tijdens de oorlogsjaren werkte hij nauw samen met die andere held van de Amerikaanse folkmusic, Woody Guthrie (groot inspirator van Bob Dylan). Vanaf 1947 speelde hij in The Weavers, in die jaren ontstond If I had a hammer. De jaren vijftig, met het klimaat van anti-communisme en wantrouwen tegen links activisme, brachten ook Seeger in het nauw, maar tien jaar later brak zijn bloeitijd aan. Where have all the flowers gone en Turn, turn, turn (Seegers bewerking van de bekende tekst uit het Bijbelboek Prediker) kregen talloze uitvoeringen tijdens concerten en op de plaat en behouden sindsdien een eigen plaats in de archieven van de onvergetelijke muziek.
Pete Seeger was als natuurliefhebber ook één van de eerste Amerikaanse milieuactivisten. Diep onder de indruk van de enorme vervuiling van de Hudson rivier, nam hij het initiatief voor het Clearwater project. In dat kader werd een gelijknamig zeilschip gebouwd, een replica van het type dat in de eeuwen daarvoor voor transporten over de rivier werd gebruikt. Het schip (kort geleden nog gerestaureerd) figureerde in tal van manifestaties, waarvoor Seeger ook een speciale song schreef: The Hudson River Song (ook wel: My Dirty Stream). Het Clearwater Project kreeg een status vergelijkbaar met de Waddenvereniging in Nederland, en leidde uiteindelijk ook tot een gelijknamige wet met een belangrijke status in de Amerikaanse milieuwetgeving.
Van Pete Seeger kunnen we leren hoe belangrijk muziek en andere kunstvormen zijn bij het voeren van actie voor gerechtigheid, vrede en behoud van de schepping. Op het internet (bijvoorbeeld bij YouTube) zijn de meeste van zijn songs te vinden en te beluisteren.
Dat zijn liedjes mogen blijven klinken en dat hij ook in ons land nog veel spiritueel-artistieke navolgers zal krijgen!
Met dank aan: Kees Tinga (*1947), hij is gepensioneerd theoloog en muziekliefhebber. Na jaren van beroepsmatige activiteit voor initiatieven op het gebied van kerk en duurzaamheid, is hij nu nog als vrijwilliger actief, o.a. voor de website kerkenmilieu.nl en voor de Nieuwsbrief Groene Kerken.
Hemelvaart
Dauwtrappen en Bidprocessies
Op de maandag, dinsdag en woensdag vóór Hemelvaart, de zogenaamde ‘kruisdagen’ had men de gewoonte om met een kruis door de velden te lopen en driemaal een ‘ommegang’ te maken. Tijdens deze bidprocessie wordt om een zegen gevraagd over de vruchten van de aarde. De processies zijn omstreeks 470 ingesteld door bisschop Mamertus van Vienne (Frankrijk), nadat misoogsten tot hongersnood leidden.
Op Hemelvaart ‘s ochtends in alle vroegte met blote voeten door het bedauwde gras lopen: daaraan werd speciale kracht toegekend, en het was goed voor de huid. Zo ontstond het ‘dauwtrappen’, vroeg opstaan en door de velden trekken.
Recepten
– Dauwtrap-ontbijt, zie www.sameneerlijketen.nl
Schikken
Vieren
Fair-trade dag (tweede zaterdag in mei)
Eerlijke handel over grenzen
Op deze Fair-trade dag wordt aandacht gevraagd voor eerlijke handel. In meer dan 70 landen wordt aan deze dag deelgenomen. Vele vrijwilligers zijn door het jaar heen betrokken bij de verkoop van producten die ‘fair-trade’ zijn. Het gaat hen erom de aarde en de mensen daarop recht te doen. In veel kerken worden, na de zondagse dienst, producten uit de Wereldwinkel ter verkoop aangeboden.
Zie verder Worldfairtradeday of WorldfairtradeUK
19 mei Pinksteren
Vijftig vogels in een kloostertuin
Duif
De duif is vaak op afbeeldingen te zien. De duif is in de christelijke traditie een verwijzing naar de Geest. Het is de geest die van God uitgaat. Na Jezus’ dood is het ook zijn geest die in mensen werkzaam wordt.
De evangelist Lucas vertelt in zijn boek Handelingen (1 en 2) hoe op ‘Pinksteren’ (wat betekent: de vijftigste dag, na Pasen) volgelingen van Jezus ‘gedoopt worden’ en ‘vervuld raken’ met heilige Geest, een heftig gebeuren dat beschreven wordt in termen van hevige wind en tongen van vuur. Deze ‘uitstorting van geest’ wordt wel opgevat als het begin van de christelijke kerk.
Doop en duif doen aan elkaar denken, zoals bij Jezus’ doop. Soms worden de apostelen als 12 duiven afgebeeld. De duif was ook altijd een symbool van nieuw leven (Noach), vrede (Pax Christi) en vrijheid (vrij in Christus).
Veni Sante Spiritus
De roep om de geest heeft door de eeuwen heen in muziek op vele manieren geklonken:
Kom, heilige Geest, Gij vogel Gods,
Daal neder waar Gij wordt verwacht
(…) Er is geen licht dan waar Gij zijt,
uw vleugels breidt, uw vleugels strekt
(tekst Ad ven Besten, Liedboek 680)
In de Middeleeuwen werd het gewoonte om in de liturgie op Pinksteren tijdens het zingen van Veni Sancte Spiritus een houten vogel aan een touw vanuit het gewelf in de kerk te laten neerdalen. Het gebruik om rozenblaadjes over de hoofden van mensen te laten neerdwarrelen doet daaraan denken. (Bron: Volksgebruiken in de loop van het liturgisch jaar, Jozef Lamberts, 2001)
Kunstenaar Frederick Franck (1909-2006) maakte een beeld van Franciscus van Assisi waarbij vijftig vogels uit diens hand de vrijheid kiezen. In de kloostertuin van de minderbroeders franciscanen in Megen is een kopie van dit beeld te zien (hierboven afgebeeld).
Vuur
De verborgen aanwezigheid van de Eeuwige, in vuur, was geen onbekend beeld:
De Sinaï was volledig in rook gehuld, want de HEER was daarop neergedaald in vuur. (Exodus 19, 18). Het is vuur dat mensen in beweging zet en inspireert:
Geschenk uit de hemel, mensen van vuur,
door de Geest bewogen
met Gods Rijk voor ogen.
Kom, vervul ons, Geest, dit uur.
Andries Govaart, in: Liedboek 702: 3,
zie ook diens website anderszins.eu
Recept
– Rabarbervuur, zie www.sameneerlijketen.nl
Schikken
– Zie www.symbolischschikken.nl
Verhaal
- Het beeld met 50 vogels van Fredrick Franck is te zien in de kloostertuin in Megen
Vieren
Zie www.scheppingvieren.nl, trefwoorden Pinksteren, vuur, duif, vijftig
Duif en sperwer
“Mijn God” – zoo sprak de duif – “is innig zacht,
Heeft donzen wieken, en bemint ons allen;
Almachtig, heerscht hij over duizend-tallen
En houdt op ieglijk duifje trouwe wacht.”
De sperwer sprak: “Mijn God heeft vlucht en kracht,
En kan op eens uit hooger luchten vallen,
En die Volmaakte laat een juich-kreet schallen,
Wanneer zijn schoone neb een doffer slacht.”
Zoo keven zij; de een riep: “Gij lastert God” –
En de ander: “Gij zijt dom” – “Gij wilt mij krenken” –
– “Godloochenaar! – Gij drijft met God den spot!”
Een uil, vol wijsheid, zag ik stilte wenken;
Die sprak: “Verdraagt elkaar, en weest niet zot,
Daar wij ons, allen, God met vleugels denken.” –
Jacques Perk, uit: Gedichten (Van Looy, Amsterdam, 1910)
Juni: Open tuindagen
Meer en meer is het gebruikelijk om in juni zogenaamde “Open tuindagen” te organiseren. Ook kerk- en kloostertuinen doen daaraan mee. Bijvoorbeeld: de Oranjekerk in Amsterdam en de kloostertuin van de minderbroeders franciscanen in Megen.
Voor data, zie www.kerktuinen.nl, www.hofvanlof.nl en www.opentuinagenda.nl