Vieren of gedenken, in alle rust of met elkaar.
Laat je inspireren door oude gewoontes, groene symboliek, markante personen, inspirerende initiatieven, smaakvolle recepten, toepasselijke teksten, en praktische tips.
30 november Andreas de apostel
Nog één keer vis eten
Andreas, de apostel, was visser. Hij wordt afgebeeld met een schuin, gekanteld kruis.
Na 30 november viste men niet meer en tot Kerstmis at men zelfs geen vis: het is de periode van de adventstijd, die ook als vastentijd werd gezien.
Nog steeds is dit zo in de Oosters-Orthodoxe Kerken.
Recepten
4 weken voor kerst: Advent
Groen van hoop en verwachting
Advent verwijst naar het latijnse woord voor ‘ komen’. Het is een periode van inkeer en bezinning van minimaal vier weken als voorbereiding op Kerstmis: vanaf kerstavond 24 december wordt de komst (geboorte) van Jezus gevierd. De eerste adventszondag valt meestal eind november, soms begin december.
Ofschoon de kerkelijke, liturgische kleur in deze periode paars is, wordt in de advent uitgezien naar licht, naar een nieuwe toekomst, naar nieuw leven (groen).
Een groene olijfboom is in de bijbel beeld van een rechtvaardig mens (Psalm 52,10). Groen is de kleur van nieuw leven, de kleur van de lente. Altijd groene bomen, denk aan coniferen zoals spar, den, en thuja (levensboom), kunnen worden ervaren als blijvende hoop op vernieuwing van het leven. In de wintertijd, als de loofbomen kaal zijn, houdt het groen van deze bomen de hoop en verwachting wakker.
In 2020 valt de dag op 29 november.
Groene Krans
Een krans, beeld van eeuwigheid, beeld een kringloop in de tijd uit. De cirkel die zonder begin of einde is, herinnert aan God. In de bijbel is er sprake van een krans van gerechtigheid (2 Timoteüs 4,8) en een nooit verwelkende krans van heerlijkheid (1 Petrus 5,4).
Een stronk, een nieuwe twijg
Jezus’ geboorte werd verbonden met een tekst uit het boek Jesaja:
“Een twijg ontspruit aan de stronk van Isaï,
een telg ontbloeit aan zijn wortels” (Jesaja 11,1)
De stronk is hier beeld van hoop en verwachting, de twijg is de verwezenlijking van die hoop (Ezechiël, 17,22-23).
Recepten
– zie www.sameneerlijketen.nl /Advent
Schikken
– zie www.symbolischschikken.nl /Advent
Vieren
– in de adventsperiode klinkt telkens bij een psalm het terugkerende gezongen refrein (antifoon):
Heer der hemelse machten, breng Gij ons de keer:
In het licht van uw aanschijn bevrijding (Psalm 80)
– zie www.scheppingvieren.nl /Advent
5 december Sinterklaas
Kindervriend
Op de dag vóór zijn eigenlijke gedenkdag (6 december, zie deze Groene Kalender) is de traditie van het Sinterklaasfeest ontstaan.
De bisschop van Myra wordt in het Oosten vooral gezien als wonderdoener, in het Westen meer als kindervriend.
Eigenschappen van Wodan, de Germaanse God, zijn hem toegedicht. Wodan reed op een paard, wist en zag alles.
De knecht van Wodan, Nörwi, was een ‘zwarte vader van de nacht’ die hem vergezelde.
Recepten, suggesties:
– Amandelspeculaas en -poppen
– Taai-taai met roggebloem
– Bisschopswijn
Recepten
Zie verder www.sameneerlijketen.nl
6 december Nicolaas van Myra (ca. 280-342)
Graan delen
Nicolaas was bisschop in Myra, waar hij ook overleed. Tegenwoordig heet die plaats Demre, zuidwestelijk van Antalya in Turkije. Nicolaas is ook in het Oosten een bekende heilige in de Oosters-Orthodoxe Kerk. Talloze legenden verhalen van zijn bescherming als kindervriend en wonderdoener.
Zo zou hij in het geheim drie buidels goud naar binnen hebben gegooid bij een arme edelman, opdat diens dochters niet in de prostitutie hoefden maar konden trouwen. Omdat men op afbeeldingen van Nicolaas de drie goudbuidels als ‘bollen’ aanzag, werd hij ook beschermheilige van bakkers. Ook zou hij drie scholieren die door een herbergier gedood en in een ton gestopt waren, weer tot leven hebben gewekt. Volgens een andere versie werden drie kleine kinderen in een tobbe met warm water op het vuur gezet maar vergeten door hun moeder. Zij was naar de installatie van Nicolaas als bisschop in Myra gaan kijken en vond haar kinderen ongedeerd terug. Een andere legende verhaalt hoe Nicolaas eens op een schip overvallen werd door een hevige storm. Hij bedaarde de storm, zoals Jezus de storm op het meer (Marcus 4). Het maakte hem tot patroonheilige van zeevaarders.
Genoeg is genoeg
Legendarisch was ook zijn optreden tijdens een grote hongersnood. Nicolaas zag in de haven een schip met graan, bestemd voor Alexandrië en vroeg de kapitein graan af te staan om de hongersnood te keren. De kapitein gaf aan dat gedood te worden als hij met minder graan zou arriveren op zijn bestemming. Nicolaas herinnerde hem aan Jezus, die vijf broden en vissen uitdeelde aan een grote menigte, er was genoeg. De kapitein kende het verhaal, zette een streep op de scheepswand, daar waar het schip het water raakte. Hij gaf Nicolaas toestemming graan te nemen tot de streep boven het wateroppervlak uitkwam. Een wonder geschiedde: het schip bleef even zwaar geladen, nadat er voldoende graan was uitgeladen. Genoeg om de hongersnood te ledigen en om uit te zaaien voor een volgende oogst.
(zie ook www.bijbelin1000seconden.be, het verhaal naar Chantal Leterme)
7 december Ambrosius van Milaan (ca. 339-342)
Zoet als honing
‘Ambrosius, patroon van bijen en spreeuwen, houdt van waaien en sneeuwen.’
Ambrosius is een groot prediker, schrijver, en dichter van hymnen, met name over licht dat het duister overwint.
Als kind lag hij, volgens een legende, met open mond te slapen terwijl bijen die vulden met honing. Zijn woorden zouden ‘zo zoet zijn als honing’ (zoals een Psalm zegt).
Hij werd bisschop van Milaan en wordt met Augustinus, Gregorius de Grote en Hiëronymus gerekend tot de 4 grote Westerse kerkvaders.
10 december Dag van de rechten van de mens
‘Wie één mens redt, redt heel de mensheid’
Sinds 1950, ingesteld door de Verenigde Naties
als herinnering aan de Universele Verklaring van de rechten van de mens,
die op 10 december 1948 getekend werd.
Onze Vader,
Sagrada Familia,
Barcelona
13 december Lucia van Syracuse († 300)
Licht dragen
Lucia betekent ‘lichtdraagster’. Met name in Zweden wordt Lucia feestelijk herdacht. Meisjes dragen op hun hoofd een vaak groene kaarsenkroon met vijf of zeven kaarsen. Zo zijn zij op deze dag ‘draagsters van het licht’. Zij delen speciale “Luciabroodjes” uit (met saffraan).
Volgens een legende bezocht Lucia met haar zieke moeder het graf van de heilige Agatha (gestorven in de 3e eeuw in Catania), waarna haar moeder genas. Dankbaar schonk Lucia toen al haar bezit aan de armen. In een andere legende wordt verhaald hoe zij in de catacomben afdaalde om brood te brengen aan christenen die zich daar schuil hielden om te ontkomen aan vervolging. Zij droeg daarbij een kaars op haar hoofd als licht op haar pad.
Boom
– Sint-Luciakers is een volksnaam voor de Weichselboom. De boom is verwant aan de kers en wordt ook wel boerenpruim genoemd. Het hout heeft een goede geur. In het Duits wordt deze boom ook wel Sankt-Lucienholz genoemd, in het Frans Bois de Saint-Lucie.
Kruid
– Valkruid (Arnica montana ) of wolverlei heeft de volksnaam Sint Luciaanskruid. Hildegard van Bingen (1098-1179) noemt de plant Wolfislegena. Het was een bekend wondkruid waarvoor men de wortel gebruikte. Tegenwoordig wordt tinctuur uit bloemen nog in de volksgeneeskunde gebruikt. Wellicht dat door de combinatie van de vermeende heilzame werking en de lichte zonnige kleur van de bloem dit kruid aan Lucia herinnerde.
Recepten
Licht en leven
– “Het volk dat in duisternis ronddwaalt, ziet een schitterend licht. Zij die in het donker wonen, worden door een helder licht beschenen” (Jesaja 9,1)
– “Dat licht van de Eeuwige wil tot ons komen en verblijf in ons nemen” (Johannes 14,23)
Licht dat de duisternis verbreekt, is het thema dat vanaf kerstavond (24 december), in de kerstnacht en in de dagen daarna doorklinkt.
Een heldere ster aan de hemel werd voor mensen een teken van heil. De stralende morgenster wordt een beeld van Jezus (Openbaring 22,16). Wijzen gaan naar de ster op zoek in het kerstverhaal volgens Lucas.
Groene boom
De altijd groene boom die als levensboom vrucht draagt, komt in verhalen bij veel volken voor en is een algemeen beeld van hoop en vertrouwen in nieuw en vruchtbaar leven. In het verhaal in Genesis 2 wordt ook een verband gelegd met toekomst, zie ook: “Wie overwint, zal Ik te eten geven van de levensboom, die in de tuin van God staat” (Openbaring 2,7).
In de Middeleeuwen ontstond in de Elzas de traditie om rond Kerst een groene boom op het kerkplein te plaatsen, versierd met vruchten, waaronder appeltjes: het beeld van de groene levensboom die altijd vrucht draagt. Zo wordt het nieuwe leven gevierd, Maarten Luther gaf er tijdens de reformatie steun aan. De boom kreeg later een plaats in de kerk en aan het einde van de 19e eeuw werd het gebruik een boom in huis te plaatsen.
Kerststal
Franciscus van Assisi kreeg, op zijn verzoek, in 1223 toestemming om Jezus’ geboorte zo tastbaar mogelijk te maken. De kerststal deed zijn intrede. Deze kerststal werd uitgebeeld met echte os en ezel, levende have. De kerken namen dit voorbeeld over, en later kreeg de kerststal ook in een plek thuis.
Franciscus maakte duidelijk dat men in de kerstnacht extra goed voor de dieren moest zorgen en ook de vogels moest voeren. De dieren zijn voor hem broers en zussen, zo spreekt hij over en met ze. Daarom betrekt hij ze bij de viering van de ‘menswording’ van God.
Materiaal om Kerstmis te vieren – zie www.scheppingvieren.nl/Kerst
Smakelijke recepten
Aan tafel met de feestelijke liturgische kleur wit of rondom een stervorm met ingrediënten van het winterse seizoen, zie: www.sameneerlijketen.nl/Kerst
Aankleding voor de viering – zie www.symbolischschikken.nl/Kerst
World Healing Day 31 december, om 13.00 uur
World Healing Day is een interreligieus initiatief (in Nederland) op de laatste dag van het jaar. De bedoeling is dat ’s middags om 13.00 uur een uur lang wordt gemediteerd voor vrede in de wereld. Dat de strekking wereldwijd mag zijn. Mensen voelen zich dan verbonden met elkaar rond de vrede. Kerkgebouwen in Amerongen, Bennekom, Brielle, Brummen, Hattem, Lunteren, Renkum, Rhenen, Varsseveld, Veenendaal en Velp zijn open. Iedereen is uitgenodigd dit uur mee te maken.
Even een moment met anderen stilstaan, op de rand van de jaarwisseling, met onze scepsis én goede voornemens, tussen het kopen van oliebollen op de markt en het vuurwerk dat later wordt afgestoken (dit jaar niet).
1 januari Nieuwjaarsdag
Pelgrimeren naar een land van melk en honing
Een nieuw jaar, een nieuw begin. Nieuwjaar, een octaaf: acht dagen na Kerstmis. De achtste dag is de dag waarop een joods jongetje besneden wordt en het zijn naam ontvangt. De zoon van Maria krijgt de naam Jezus: ‘God redt’.
In Uw naam beginnen alle dagen,
een nieuwe jaarkring ligt voor mij gereed,
een jaar, dat ik in Uw naam wil dragen …
Uit: Wierookgraan, gebedenboek – H. Kuitenbrouwer en G. Smit
Melk en honing
De achtste dag, tevens de eerste dag van een nieuwe week, staat symbool voor een nieuw begin. De eerste dag van het nieuwe jaar wordt een dag met goede voornemens: op weg naar duurzaam leven op een groene aarde?!
Melk en honing zijn een bijbels beeld van een land van belofte, beeld van het goede leven, zoals beschreven in het verhaal van de uittocht:
‘Ik heb besloten jullie uit de ellende in Egypte weg te halen en je naar een land te brengen dat overvloeit van melk en honing’ (Exodus 3, 17).
Melk betekent dat er vee kan grazen, dat er water is om gras te laten groeien, dat er voedsel is voor mens en dier.
De profeet Jesaja bemoedigt het volk met een teken dat de Heer zelf aan het nageslacht van David zal geven:
‘De jonge vrouw is zwanger, zij zal spoedig een zoon baren en hem Immanuel, ‘God met ons’, noemen. Boter en honing zal hij eten, totdat hij in staat is om het kwade te verwerpen en het goede te kiezen’ (Jesaja 7, 14-15)
Recepten
Zie ook Oud- en Nieuwjaar op de website www.sameneerlijketen.nl
Hier vindt u recepten voor:
– melk- en honingkoek: honingkoek
– welkomstdrank: slemp
Vieren
– Bijbelteksten: Jesaja 7, 10-17; Genesis 1 en 2; Exodus 3, 17
– Teksten voor vieringen (wintertijd)
– Gedicht Pelgrimage:
(…) Gaan
is antwoord, hoop en
leven,
ja zeggen, uit handen geven
als het moet
opnieuw beginnen,
liefde vinden,
goedheid – vrede – delen,
visioen.
Jeanette van Osselen http://www.scheppingvieren.nl/pelgrimage/
6 januari Epifanie – Het feest van Driekoningen
Een ster zet mensen op een ander spoor
Epifanie betekent aan het licht komen, ‘openbaar worden’. De bijzondere betekenis van Jezus komt aan het licht. Een ster wijst de weg en staat stil bij een pasgeboren kind in al zijn kwetsbaarheid.
In het kerkelijk jaar krijgt op 6 januari het verhaal van de magiërs (wijzen) aandacht. In de Kerken van het Oosten heeft niet het kerstverhaal van Jezus’ geboorte een centrale plaats maar is dit Epifaniefeest het belangrijkste feest (Matteüs 2, 10-11).
In de traditie worden de wijzen afgebeeld als koningen die, gedachtig Psalm 72, 10 en Jesaja 60, 1-3 en 6, “de Rechtvaardige” geschenken brengen. Zij vertegenwoordigen de drie toen bekende werelddelen, Europa, Azië en Afrika: dit kind heeft kennelijk betekenis voor de hele wereld. Soms worden de koningen in drie levensfasen getoond: Melchior als grijsaard, Balthasar als bebaarde volwassene en Caspar als jonge man, zonder baard met een donker gelaat.
De andere weg
Dankzij de liefdevolle barmhartigheid van onze God
zal het stralende licht uit de hemel over ons opgaan
en verschijnen aan allen die leven in duisternis
en verkeren in de schaduw van de dood,
zodat we onze voeten kunnen zetten op de weg van de vrede.
Lucas 1, 77-79
Een ster wijst de weg naar een kind,
klein en kwetsbaar.
Een kroon van leven
gaat aan machtige heersers voorbij.
Zij die het kind aanschouwen,
kiezen een andere weg.
Een weg van verbondenheid met het al,
en weg die recht doet, vrede sticht,
respect voor de aarde toont.
Tini Brugge
Ster
In de Oudheid symboliseert het opgaan van een heldere ster de komst van een belangrijk persoon. Bileam ziet in een ster een verwijzing naar een machtig mens: een ster komt op uit Jakob (Numeri 24, 17). In het Driekoningenverhaal duidt de ster op Jezus’ betekenis: Toen Jezus geboren was in Betlehem in Judea, kwamen er magiërs uit het Oosten in Jeruzalem aan. Ze vroegen: ‘Waar is de pasgeboren koning van de Joden? Wij hebben namelijk zijn ster zien opgaan en zijn gekomen om hem eer te bewijzen.’ (Matteüs 2, 1-2). In het laatste bijbelboek wordt Jezus morgenster genoemd: (…) de telg van David, zijn nakomeling, de stralende morgenster (Openbaring 22, 16).
Hij is de ster, hij is de zon,
hij is de eeuwige levensbron,
uit plant en steen,
uit zee en licht
straalt zijn godd’lijk aangezicht.
Novalis
Goud, wierook en mirre
Het goud dat de magiërs meebrengen wordt gezien als symbool voor het koningschap van Jezus, wierook als een teken van zijn priesterschap (opdragen van een reukoffer) en mirre om zijn menszijn aan te duiden (balsem voor het lichaam).
Wierook is een hars dat door twee bomen wordt afgescheiden (uitgezweet) door bladeren en takken. Het zijn middelgrote heesters van het geslacht Boswellia. De productie van de hars kan worden gestimuleerd door in de stam een snede te maken. De heerlijk ruikende wierookkorrels worden nog steeds in kerkelijke rituelen gebruikt.
Mirre is eveneens een geurende hars die wordt uitgezweet door ‘mirrebomen’. Waarschijnlijk zijn dat onder meer de Commiphora abyssinica en andere doornige, grillig vertakte heesters en kleine boompjes die op rotsgrond groeien. De takken en blaadjes geven spontaan de geurende harskorrels af. Mirre is de kostbaarste hars uit die tijd en werd verwerkt in zalfolie. Zowel bij de geboorte van Jezus als bij zijn kruisiging (Marcus 15, 23) wordt verwezen naar mirre.
Recepten
Meer over Driekoningen op de website www.sameneerlijketen.nl
Hier vindt u recepten voor Driekoningenpap, Driekoningenbrood, Driekoningenbrood met rozijnen, Driekoningenthee, en Driekoningentaart met amandelen en een boon (verrassing).
Schikken
– Met een ster, zie Ster bij Epifanie op de website van symbolisch bloemschikken.
Vieren
– Bijbelteksten: Matteus 2, 10-12; Psalm 72; Jesaja 60, 1-3, 6
– Symboliek van de ster: Matteüs 2, 10-12, Numeri 24, 17
– Zie het gedicht ‘Aan het licht komen ...’, Jeanette van Osselen op de website www.scheppingvieren.nl
De komst van de wijzen
Zij die op sterren reizen,
op hun innerlijk kompas,
zijn de zieners en de wijzen,
zoekers in de grote nacht.
Zij die op sterren reizen,
varend op de hemelkaart,
zoeken tekens in de ruimte
naar het hart van het bestaan.
Zij die op sterren reizen
vinden sterren in hun hart,
worden nieuwe zieners, wijzen
van een stralend gouden dag.
Zij die op sterren reizen
brengen daarvandaan iets mee,
want de afglans van de sferen
geurt als wierook om ons heen.
Uit: Kerstoratorium ‘Als appelbloesem in de winter’, Marijke de Bruijne
– Zie verder www.scheppingvieren.nl
Vieren
Sterzingen
Kinderen trekken zingend als koningen verkleed met een ster langs de huizen. Soms gaan zij vanuit de kerk op weg en worden uitgezonden met een boodschap. Het bedelen om snoep wordt dan verbonden met een andere opdracht: voedsel verzamelen voor de voedselbank, op een andere wijze bijdragen aan duurzaamheid of gerechtigheid. Je kunt het zien als ‘een andere weg’ gaan, na (aan)geraakt te zijn door het kind.
Averechtse processie
In sommige kerken liep men vóór de hoogmis, bij wijze van kleine processie, tegen de gewone richting in. Als het ware tegen de stroom in, de keuze “voor een andere weg in het licht van Jezus”.
20 januari Sebastiaan en Fabiaan van Rome (ca. 288 resp. 250)
Joods Nieuwjaar van de bomen:
‘Sebastiaan en Fabiaan doen het sap in de bomen stromen.’
Sebastiaan van Rome diende in het leger. Hij werd christen, vanwege zijn geloof met pijlen doorboord en vastgebonden aan een boom. Zo wordt hij afgebeeld. Men dacht dat hij dood was, maar hij overleefde door een goede verzorging door de heilige Irene. Toen hij keizer Diocletianus aansprak op het geweld werd hij doodgegeseld. In de catacomben van de Via Appia werd hij begraven naast paus Fabianus.
Nieuwjaar van de bomen – de Joodse traditie
Omdat het joodse jaar een maanjaar is, en er dus ‘geschrikkeld’ moet worden om de feesten die met de seizoenen samenhangen in de juiste periode te vieren, is er geen vaste datum voor het Nieuwjaar van de bomen. De dag valt steeds wisselend ergens in januari of februari. Omdat de nieuwe groei van de bomen de strekking van het feest bepaalt, verbinden we voor de Groene Kalender deze dag aan 20 januari wanneer Sebastiaan en Fabiaan ‘het sap in de bomen doen gaan.’ In 2020 valt het Nieuwjaar van de bomen op 10 februari (zie ook de Wereld Feesten Almenak).
Toe b’Sjwat, de 15e dag van de maand Sjwat, was, toen de Tempel in Jeruzalem nog bestond, het begin van het nieuwe “belastingjaar”: er moesten “tienden” van de boomvruchten betaald worden.
“Tot deze datum leven de bomen van het water van het vorig jaar, maar vanaf de 15e van de maand Sjwat drinken en groeien zij van het water van het nieuwe jaar”. (Talmoed Jeroesjalmi, Rosj haSjana 1:2)
Wanneer de sapstromen van de vruchtbomen op gang begonnen te komen, kon men vaststellen welke bomen vrucht zouden dragen. Dit begin van de groei markeert in de joodse jaartelling het Nieuwjaar van de bomen.
Vieren
– Zie voor teksten, gedichten en vieringen rond bomen: www.scheppingvieren.nl
Laatste donderdag van januari Gedichtendag
De gedichtendag in Nederland en Vlaanderen heeft jaarlijks een eigen thema
Zie: www.gedichtendag.org
Het is het begin van de Poëzieweek die tot 2 februari duurt.
Vieren
Zie voor gedichten in januari: www.scheppingvieren.nl
25 januari Joods Nieuwjaar van de bomen:
‘Sebastiaan en Fabiaan doen het sap in de bomen stromen.’
(zie deze kalender 21 januari)
Nieuwjaar van de bomen – de Joodse traditie
Omdat het joodse jaar een maanjaar is, en er dus ‘geschrikkeld’ moet worden om de feesten die met de seizoenen samenhangen in de juiste periode te vieren, is er geen vaste datum voor het Nieuwjaar van de bomen. De dag valt steeds wisselend ergens in januari of februari. Omdat de nieuwe groei van de bomen de strekking van het feest bepaalt, verbinden we voor de Groene Kalender deze dag aan 20 januari wanneer Sebastiaan en Fabiaan ‘het sap in de bomen doen gaan.’ In 2020 valt het Nieuwjaar van de bomen op 28 januari (zie ook de Wereld Feesten Almenak).
Toe b’Sjwat, de 15e dag van de maand Sjwat, was, toen de Tempel in Jeruzalem nog bestond, het begin van het nieuwe “belastingjaar”: er moesten “tienden” van de boomvruchten betaald worden.
“Tot deze datum leven de bomen van het water van het vorig jaar, maar vanaf de 15e van de maand Sjwat drinken en groeien zij van het water van het nieuwe jaar”. (Talmoed Jeroesjalmi, Rosj haSjana 1:2)
Wanneer de sapstromen van de vruchtbomen op gang begonnen te komen, kon men vaststellen welke bomen vrucht zouden dragen. Dit begin van de groei markeert in de joodse jaartelling het Nieuwjaar van de bomen.
Vieren
– Zie voor teksten, gedichten en vieringen rond bomen: www.scheppingvieren.nl
26 januari Martinus Nijhoff
Week van de poëzie
Het licht, Gods witte licht, breekt zich in kleuren:
kleuren zijn daden van het licht dat breekt.
Het leven breekt zich in het bont gebeuren,
en mijn ziel breekt zich als ze woorden spreekt.
Slechts die zich sterven laat, kan ’t leven beuren
(…)
ziel die zichzelve brak in liefde en woorden:
dit zijn de daden waar ik mens voor was.
(Gedicht Het licht, in: Verzamelde gedichten, 1963, Martinus Nijhoff; zie ook:
meditatie over bomen: website scheppingvieren.nl onder ‘gedichten’)
Sinds 2000 is de sterfdag van dichter Nijhoff (26 januari 1953) de startdatum voor een poëzieweek in Nederland en Vlaanderen.
Allerlei activiteiten worden ontplooid om de zeggingskracht van gedichten te laten klinken (zie www.poezieweek.com).
Deze week is hét moment om stads- en dorpsdichters te kiezen en, om de vier jaar, een dichter des Vaderlands.
Op de lijst van meest geliefde gedichten vinden we gedichten van onder meer Martinus Nijhoff en ook Ida Gerhardt.
Beiden vinden een taal waarin geloof en natuur betekenis krijgen.
Over de eerbied I
Gij moet het eenzaam laten
het zaad dat ligt te slapen
en dat al kiem gaat maken
Dit eerstelingsbewegen
van leven binnen leven
vermijd te genaken.
Laat het stil zijn in zijn waarde,
zaad in de donkere aarde;
zaad in de donkere aarde.
En het zal groen ontwaken
(Ida Gerhardt, Verzamelde gedichten, 1905 – 1997)
Vieren
– Op de website www.scheppingvieren.nl is een aparte rubriek Gedichten te vinden. In deze rubriek zijn gedichten opgenomen die kunnen worden gebruikt in relatie tot het kerkelijk jaar.
– Onder meer Jeanette van Osselen en Hedi Hegeman leveren hier nieuwe gedichten aan. Zie voor de wintertijd bijvoorbeeld: bij “Draad van leven” en bij “Grens tussen leven en dood”.
2 februari Opdracht van de Heer in de Tempel
Maria Lichtmis: Licht voor alle volken
Op 2 februari, veertig dagen na Kerstmis (de geboorte van Jezus), dragen Jozef en Maria volgens de joodse wet hun eerste zoon op aan God. Zij gaan daarvoor naar de tempel in Jeruzalem. De profeet Simeon herkent het kind als “Licht voor alle volken.” Het feest wordt ook wel Maria Lichtmis genoemd, omdat het gevierd wordt met veel kaarsjes.
Recepten
– voor Pannenkoeken, “koekebak”
– Meer over Maria Lichtmis: ‘Op Lichtmis is geen vrouwke zo arm of ze maakt haar panneke warm’, zie website Samen Eerlijk Eten
Schikken
– Sneeuwklokjes, licht voor de wereld, teken van hoop: ze luiden de winter uit en de lente in.
Sneeuwklokjes zijn mede door de monniken uit Zuid-Europa naar het Noorden gebracht. Het werd traditie om op deze dag van “Maria Lichtmis” het altaar te versieren met sneeuwklokjes.
Adam en Eva werden uit het paradijs verdreven. Het was een koude winter en het sneeuwde. Eva begon van verdriet te huilen. Een beschermengel ging naar haar toe en plakte een sneeuwvlok op Eva’s ogen. Het veranderde in een sneeuwklokje. De engel gaf het bloemetje aan Eva en zei: “Kijk eens goed, het heeft groene blaadjes en randjes en de vorm van een klokje. Het is een teken dat de winter snel voorbij zal zijn, dat het warmer en groen wordt om je heen. Kijk nog eens dieper naar binnen en zie het gouden hart van het bloempje: beeld van een onvergankelijk licht, beeld van God die ook jou nooit zal vergeten en die een plekje zoekt in je binnenste om te verblijven.” Eva richtte zich op, de engel was verdwenen, het hield op met sneeuwen en zie: sneeuwklokjes kwamen op door de sneeuw heen. Warm zonlicht opende hun klokjes. Bemoedigd gingen zij verder, in vertrouwen, met nieuw inzicht en uitzicht.
Warmetruiendag of Dikketruiendag (Vlaanderen)
De groenste energie is de energie die je niet verbruikt!
Deze actiedag is bedoeld om je lichaam te verwarmen, en niet de aarde, met een warme trui, waardoor de thermostaat een graadje lager kan. Zo kun je meewerken aan energiebesparing en het halen van klimaatdoelen. De Warmetruiendag wordt sinds 2007 georganiseerd door het Klimaatverbond, een samenwerking van gemeentes, waterschappen en provincies (www.klimaatverbond.nl)
De actieperiode loopt vanaf 10 oktober, de dag van de duurzaamheid, tot 15 februari, de dag na Valentijn. Het is stimulerend om nieuwe duurzame energiestromen op gang te brengen en liefde voor elkaar te verbinden met liefde voor de aarde. Voor allerlei praktijkmogelijkheden om zelf deel te nemen, zie www.warmetruiendag.nl
12 februari Dorothy Stang (1931-2005)
Regenwoud
Dorothy Stang was een Amerikaanse religieuze, aangesloten bij de zusters van Notre Dame de Namur. In Brazilië zette zij zich in voor de arme boeren en het behoud van het regenwoud. Zij werd op 12 februari 2005 voor deze inzet vermoord.
Zie Konferentie Nederlandse Religieuzen (KNR): Dorothy Stang
14 februari St. Valentijn (ca. 269)
De vogels en de liefde
‘Al is de winter nog zo streng, op Sint Valentijn huwen de vogels.’
hart van cake met takken
De Engelse dichter Claucer verbindt de ‘partnerkeuze van vogels’ met Valentijnsdag. Hij schrijft in 1382: For this was on St. Valentynes day, when every byrd cometh there to choose his mate. Het nestje bouwen kan nu beginnen. Is hieruit de gewoonte ontstaan om elkaar op deze dag (anonieme) liefdesbetuigingen te sturen? (Zie ook: www.wikipedia/Valentijn). In Italië bestond vroeger omstreeks 14 februari een vruchtbaarheidsfeest ter ere van de godheid Lupercalia.
In de heiligenkalender worden twee Valentijns op 14 februari herdacht: Valentinus van Rome en Valentinus van Terni. Waarschijnlijk wordt op Valentijnsdag de man uit Terni bedoeld en heeft die uit Rome nooit bestaan.
Valentius zegende een huwelijk in van een christin en een ‘heiden’ dat zegenrijk werd. Daarop vroegen meer geliefden in soortgelijke omstandigheden zijn zegen. Werd hij daarom bestraft met de marteldood?
Recepten
– Valentijnscake in hartvorm, zie foto boven, ook www.sameneerlijketen.nl (aparte rubriek ‘heiligen’)
Schikken
– Laurier (zie foto)
In de oudheid werden takken laurier gebruikt bij tovenarij en het doen van voorspellingen. In de symbolentaal zijn ze beeld van eer en overwinning (Laurierkransen). In Engeland zou een verliefd stel nooit gescheiden worden wanneer zij een lauriertakje in tweeën braken en elk een stukje bewaarden. Of ook: als men op Valentijnsdag twee stukjes laurierblad voor het slapengaan onder het kussen legde, zouden de dromen over liefde gaan.
– Hart met takken, zie foto boven