Groene kalender

24 juni Johannes de Doper (ca. 30 nChr.)

Zonnewende

Johannes de Doper, voorloper en wegbereider van Jezus, wordt zes maanden voor de geboorte van Jezus herdacht (zie Lucas 1, 26-28). De geboortedatum van Sint-Jan werd vastgesteld rond de Zonnewende, herinnerend aan een bijbeltekst uit Johannes 3, 30: “Hij (Jezus) moet groter worden, en ik (Johannes) kleiner”. Omstreeks 24 juni neemt immers de zon in kracht af om op 24 december weer met kracht de aarde te verlichten. Johannes met zijn eigen levensstijl riep op tot omkeer en doopte de mensen die daaraan gehoor gaven met water.

Kruid

St Janskruid Hypericum perforatum

Verschillende kruiden dragen als volksnaam Sint-Janskruid omdat ze rond deze dag bloeien, zoals margriet.

Een legende verhaalt dat de duivel de geneeskracht van het Sint-Janskruid heeft willen breken door met zijn klauwtjes gaatjes in het blad te prikken (vandaar de naam perforatum). In de bladeren zitten oliekliertjes die op gaatjes lijken. Als je de knoppen tussen je vingers wrijft, komt er rood sap uit. Men zag hierin een verwijzing naar het bloed dat vloeide toen Johannes onthoofd werd.

Vieren: zegen

Het kruid werd beschouwd als een heilig kruid om het kwade te weren. Sint-Janskruid, vaak samen met ander kruiden gebundeld in een Sint-Janstros, wordt nog steeds als ritueel kruid gebruikt. Kransen en kruidenbundels worden op deze dag gezegend.

Vieren: bron

Bron van het zijnde,

groot zijt Gij,

eeuwig oneindig,

en zo nabij.

tekst: Gert Landman, Liedboek 987

zie ook: www.scheppingvieren.nl 

Recepten

– Sint-Janssalade met aalbessen

– Johannesbroodrepen

– “Met Sint-Jan nieuwe aardappelen in de pan”: spreekwoorden en gebruiken herinneren aan de betekenis van St. Jan in relatie tot de seizoenen; bedenk ook dat na Sint-Jan asperges en rabarberstelen niet meer worden geoogst.

– Sint Janskruidwijn: het verse kruid is niet geschikt in voedsel en drank, het gedroogde kruid is wel bruikbaar, bijvoorbeeld in thee of in een Sint-Janskruidwijn met citroenmelisse.

– Sint-Jansolie: een huismiddel bij wondjes. Er zijn nog steeds kloosters waar men Sint-Jansolie bereidt door de bloemen en bloemknoppen in olie enige tijd te laten staan. De olie krijgt een rode kleur. Van de olie gaat een verbrandende werking uit. Daarom mag de geoliede huid niet aan zonlicht wordt blootgesteld:

(zie www.sameneerlijketen.nl )

29 juni Petrus (de apostel, ca. 20-64) en Paulus (de apostel, ca. 20-67)

Peen en Peulen

De dag van Petrus en Paulus, afgekort als P&P, herinnert aan de kloostertraditie om die dag Peen en Peulen te eten.

Recept

Link naar Peen en peulen of wortelsalade, www.symbolischschikken.nl

11 juli Benedictus van Nursia (480-547)

De levende Aarde

(zie ook uitvoeriger, deze Groene Kalender, 21 maart, de sterfdag van Benedictus)

       Benedictus met raaf

Benedictus, de patroon-heilige van Europa, wordt beschouwd als de vader van het kloosterleven in Europa. Religieuzen die leven volgens de “regel” van Benedictus blijven op één plek wonen, werken en bidden in een ritme van 8 uur rusten, 8 uur werken en 8 uur verdieping. Zij dragen zorg voor de plek waar zij wonen, voor de omgeving en de schepping vanuit een houding van respect en zorgvuldigheid.

In het voetspoor van Benedictus deden met name de Cisterciënzers aan landontginning. Zij speelden een belangrijke rol in de ontwikkeling van het landbouwbedrijf. In het hedendaags beleid van de Cisterciënzer abdij Koningsoord in Echt (Limburg) is goed te zien hoe natuur en landbouw daarbij kunnen samengaan.

Praktijk

In de benedictijner abdij van Egmond (Noord-Holland) wordt de zorg voor de aarde in praktijk gebracht in het project De levende Aarde, dat onder de bezielende leiding staat van br. Thijs Ketelaars, br. Adelbert, br. Columba en een groep tuin-vrijwilligers. Bärbel Bohling ontwierp een plan voor de tuin. Men vindt er een voedselbos en een vlindertuin met inheemse kruiden, tuinplanten en vlinderstruiken. Er zijn twee kruidentuinen, één ervan is aangelegd volgens het uit 840 overgeleverde tuinplan van de benedictijn Walafried Strabo, die abt was van een abdij in Reichenau (Duitsland). Recent kwam een kas in het beheer van de Egmondse broeders. De grond was jarenlang verpacht geweest. Br. Adelbert maakte plannen om zelf groenten te verbouwen en kruiden te kweken en wordt daarbij bijgestaan door br. Columba en diverse vrijwilligers. Men gebruikt geen bestrijdingsmiddelen en benut de principes van permacultuur.

Recept

– Pelgrimsbrood

20 juli Margaretha van Antiochië († 305)

Ook Margriet verslaat haar draak

Sinte Margriet is inmiddels van de heiligenkalender afgevoerd, omdat haar historiciteit niet bewezen is. In de Middeleeuwen is zij een geliefde heilige en wordt veel afgebeeld met een draak onder haar voeten. Ze werd beschouwd als een helper in nood en behoorde tot de zogenaamde 14 noodhelpers.

Volgens legenden was Margaretha een dochter van een heidense priester. Ze werd door haar baker gedoopt en daarom door haar vader verstoten. Omdat ze een mooie vrouw was wilde de prefect van de stad met haar trouwen, mits ze het christendom verliet. Dat weigerde ze. Ze werd daarop gevangen genomen, getroost door een duif maar belaagd door een draak van een duivel. Ze weerstond die draak en doodde hem. Het verhaal lijkt een vrouwelijke variant op de legende over Joris met de draak. Margriet werd beschermheilige van onder meer bakers, boeren, barenden en vrouwen die onvruchtbaar zijn. (zie 23 april, Sint Joris, deze Groene Kalender; zie ook www.heiligen.net)

24 juli Christoffel – Christusdrager

Een groene stok en giftig zwarte bes

Het is onzeker of Christoffel ooit bestaan heeft – hij is van de officiële heiligenkalender afgevoerd – maar in legenden en verhalen blijft hij als beschermer van reizigers bekend. Net als Margriet, werd hij gezien als een helper in nood en behoorde hij tot de zogenaamde 14 noodhelpers.

In de 12e eeuw ging het verhaal dat een reus de machtigste koning van de aarde wilde dienen. Hij merkte dat de koning angst had voor de duivel, maar ook dat de duivel bang was voor een kruis langs de weg. Vanaf dat moment besloot hij om “de man aan het kruis”, Christus, te dienen. Hij ging naar hem op zoek en kwam terecht bij een kluizenaar. Die vroeg hem of hij pelgrims over de rivier wilde dragen. Toen hij op een keer een klein jongetje naar de overkant bracht, merkte hij dat zijn last zwaarder en zwaarder werd. De reus leunde zwaar op zijn stok die hem hielp staande te blijven in de sterke stroming van de rivier. Hij had moeite de overkant te halen. Toen werd hem duidelijk dat het kind Christus zelf was, die – volgens de traditie – “de zondenlast van de wereld” op zich genomen had. Een loodzware last. Hij vroeg om gedoopt te worden zoals Jezus en liet zich Christophorus – Christusdrager – noemen. De volgende dag waren aan de stok die hij met zich meedroeg groene bladeren ontsproten.

Kruid

Christoffelkruid (Christopskraut) – Actacea spicata wordt ook zwarte gifbes genoemd. De zwarte bessen die na de bloei verschijnen zijn giftig. Het plantje komt van nature in Nederland voor, evenals in veel andere Europese landen. Als vaste plant wordt het ook in tuincentra aangeboden. Christoffel zou het kruid bij zich gedragen hebben toen hij het Christuskind over de rivier droeg: op leven en dood?

25 juli Jacobus de Meerdere, apostel (ca. 44)

Een weg naar binnen

Het graf van Sint Jacob, dat verwijst naar de apostel (Marcus 1, 16-20), bevindt zich volgens de legende in Santiago de Compostella. Het is nog steeds een favoriet doel van veel pelgrims en tochtgenoten. Ieder voor zich op zijn eigen manier de weg af, wandelend, fietsend, in gezelschap of alleen. Een weg van buiten naar binnen.

Zie www.heiligen.net

Praktijk

– Voetafdruk: wandelen is de meest milieuvriendelijke vorm van je verplaatsen. Ben je benieuwd naar je ecologische voetafdruk? Kijk dan op www.groengeloven.nl

– Stiltewandelingen: voor speciale stiltewandelingen, op initiatief van onder meer kloosters, zoals de abdij van Egmond, zie bijvoorbeeld www.abdijvanegmond.nl

Recept

– Santiago koekjes: www.sameneerlijketen.nl

– Roggebrood: van oudsher begint omstreeks 25 juli de roggeoogst. De eerste verse broden werden naar de priesters en kosters van de kerk gebracht, een stille verwijzing naar de eerstelingen van de oogst die naar de tempel werden gebracht (Deuteronomium 18, vers 4). “Tegen Sint Jacob verdwijnt alle nood: hij schaft ons aardappels en vers brood.”

Bloem

– Jacobuskruiskruid (Senecio jacobea). De bloem lijkt op een bundeling van kleine gele sterren, ze bloeit rond 25 juli. De stervorm kan verwijzen naar de sterrenhemel. De baan van het Melkwegsterrestelsel wijst in de richting van Santiago de Compostella. Compostella betekent ‘sterrenveld’. Volgens een legende werd door het vallen van sterren de locatie bepaald waar Jacobus aan land kwam, stierf en begraven werd. zie kloostertuinen.nl …

Vieren

Voor vieringen en teksten rond pelgrimeren en wandelen, zie www.scheppingvieren.nl

6 augustus Feest van de gedaanteverandering van de Heer

Eerste vruchten van de oogst

In de traditie van de oosters-orthodoxe kerken neemt men op deze dag de eerste vruchten van de oogst mee naar de kerk om ze te laten zegenen. In Griekenland zijn het de eerste druiven, in Nederland (bijvoorbeeld) de eerste appels.

Het belangrijke feest – ook wel: van “de verheerlijking van Jezus op de berg” – verwijst naar het verhaal waarin Jezus voor een kort moment in wit goddelijk licht verschijnt met Mozes en Elia (te vinden in Marcus 9, en parallelle verhalen in Matteüs en Lucas).

.

Zie verder scheppingvieren.nl

10 augustus Laurentius van Rome (ca. 230-258)

Zorg voor de armen 

Op de feestdag van Laurentius brengt de imker zijn bijen naar de heide. Laurentius stierf als martelaar op een rooster in het vuur en werd de beschermer van allen die met vuur werken zoals koks en bakkers.

met geldbuidel

Tijdens het bewind van keizer Valerianus is Laurentius hoofddiaken van de kerk in Rome. De keizer zou hem hebben gesommeerd het kerkelijk bezit, in de vorm van een geldbuidel, aan hem te overhandigen, dat bedoeld was voor de armenzorg om ’te helen’. Laurentius gaat met een groot aantal armen naar de keizer en zegt volgens de overlevering: Hier is het kerkelijk bezit dat nooit afneemt, maar slechts toeneemt.

Kruiden

Kruiden die zijn naam dragen:

• Brunel (Brunella vulgaris), Herba St. Laurentii, Herbe de St. Laurent. Het zijn hemelsblauwe bloemen die bruin worden als door vuur verbrand.
• Heelkruid (Sanicula europaea), Herbe de St. Laurent, Kruid van Laurentius. De naam verwijst naar ‘helen, genezen’.

11 augustus Clara van Assisi (ca. 1149-1253)

Helder oog voor kwetsbaarheid

Clara volgde Franciscus van Assisi en stichtte de vrouwelijke tak: Clarissen. Clara betekent helder licht. Ze werd patrones van oogzieken. Twee planten die destijds gebruikt werden bij oogkwalen kregen volksnamen die naar haar verwijzen: stinkende gouwe en ogentroost. Ogentroost heeft als volksnaam Klaaroge. Dodoens (1554) gebruikte deze naam ‘Claeroge’. En Dioscorides, Griekse arts aan het einde van de eerste eeuw, was al bekend met het gebruik van het kruid bij oogziekten. Oene Hek (†), schapenboer op Terschelling, gebruikte dit kruid nog eind vorige eeuw. Hij zette thee met ogentroost en waste ermee de ogen van zijn schapen als het nodig was.

Clara koos voor een leven waarin vlees eten alleen voor kwetsbare zusters mogelijk was. Veel Clarissen gemeenschappen zijn in de loop der eeuwen om gezondheidsredenen weer vlees gaan eten. Het was gewoonte om rond haar sterfdag een worst bij het klooster te bezorgen als extraatje en te vragen om te bidden voor mooi weer of een andere wens te doen. In België brengt men een ei naar het klooster: ‘een ei voor Clara’.

In Nederland kozen de Clarissen in Megen enkele jaren geleden bewust voor terugkeer naar een verantwoorde vegetarische keuken. Zij behoren dan ook tot één van de ‘groene kloosters’.

Meer weten: zie zusters Clarissen in Megen en www.devegetarischezuster.nl

Kruiden

(zie Website Tuinen i.o.  voor Planten en Symboliek)

Stinkende gouwe (Chelidonium majus), Claire, ‘ogenklaar’.

Ogentroost (Euphrasia officinalis), Frans: Herbe de St. Claire, ‘ogenklaar’, ‘klaaroge’.

15 augustus Maria ten hemelopneming

Geur die tot leven wekt en vertrouwen geeft

Volgens een legende overdekten geurende kruiden het sterfbed van Maria, de moeder van Jezus. De kruiden werden gebruikt bij het balsemen van het lichaam: lavendel, marjolein, hysop, citroenmelisse, basilicum, rozemarijn en tijm.

Thomas, één van de leerlingen, die de bijnaam ‘ongelovige’ Thomas kreeg, was er volgens die legende niet bij toen Maria stierf. Toen hij later, op de plek waar zij stierf, deze geuren aantrof, werd hij erdoor bevangen. Ze herinneren hem aan een beeld van God: die als goede geur in de ruimte aanwezig is en de ruimte zoekt maar niet te vatten is, een geur die de doden bij het leven bewaart. Maria die ruimte had gemaakt voor haar kind, voor God, werd nu zelf opgenomen in de ruimte van de Eeuwige, wiens goede geur alles doordrenkt en kan doordringen tot in je diepste wezen.

Op deze dag worden in de kerkelijke traditie in katholieke kerken nog steeds kruidenbundels (‘kruidwis’) gezegend. Die kruidenbundel bestaat meestal uit 7 verschillende planten: twee broodgraansoorten, bijvoorbeeld tarwe en rogge, twee kruiden met een geneeskrachtige werking: duizendblad (Achillea millefolium) en boerenwormkruid (Tanacetum vulgare) en twee kruiden waarvan men dacht dat zij het onweer konden weren: alsem (Artemisia sp.) en koninginnekruid (Eupatorium cannabium), ook wel donderkruid genoemd. Met voegde daarbij ook het geveerde blad van de walnoot toe, dat uit zeven blaadjes bestaat en tegen bliksem zou beschermen.

Voor het graan in de kruidenbundel is een goede reden: deze dag van “Maria Hemelvaart”, officieel “Maria ten hemelopneming’, wordt ook wel “Onze Lieve Vrouwe halfoogst” genoemd omdat 15 augustus midden in de graanoogst valt. Men steekt dan enkele korenaren in de kruidenbundel om later de gezegende (gewijde) korenaren weer toe te voegen aan het zaaigoed: want rond 8 september, de feestdag van Maria Geboorte, wordt met de zaai van het wintergraan begonnen.

Het is de tijd waarin de bijen en de bloeiende hei te zien zijn, waarmee men Maria verbindt, zoals: “Is Maria Hemelvaart helder en klaar, dan is het een goed honingjaar” en “Tussen de Hoge Lieve Vrouw (15 augustus, Maria Hemel ten opneming) en de Lage Lieve Vrouw (8 september, Maria Geboorte) Vrouw zijn de honingbijen weer op schouw.”

Kruidenbundels

• In Maastricht in de basiliek van O.L.V.ten Hemelopneming, worden op 15 augustus voor de kruidwis (kroetwesj) alleen takjes van het boerenwormkruid gebruikt (Tanacetum vulgare).
• De zusters Clarissen van het klooster De Bron in Nijmegen maken kruidenbundeltjes met 7 kruiden: boerenwormkruid, duizendblad, citroenmelisse, ijzerhard (of wijnruit), marjolein, munt en salie, zegenen deze bundeltjes in de vesper op 15 augustus, waarna alle zusters en bezoekers een kruidenbundeltje krijgen.

Schikkingen

• Zie symbolischschikken.nl (thema Maria) voor allerlei suggesties van schikkingen.
• Tevens is er een overzicht van zogenaamde Mariabloemen en planten die in hun naam verwijzen naar Maria.

Recepten

• Recepten met honing? Kijk op www.sameneerlijketen.nl (zoek op ingrediënt “honing”)
• Recept Zevenkruidenmaal met verse kapucijners en geitenkaas.

Vieren /Een tafelgebed (tekst Tini Brugge)

Wees gegroet Maria,

Vrouw uit het volk,

Jij kent verdriet en vreugde,

Jij kent de kracht van het kleine gebaar.

Maak ons ontvankelijk voor heil,

verscholen in kruiden en mensen,

in woorden en verhalen,

in geur en smaak,

in zorg en aandacht,

in omzien naar de hele schepping:

de aarde die ons draagt

en vruchten schenkt.

16 augustus Rochus van Montpellier (ca. 1295 -1327)

Broodkruimels voor de honden

Rochus schonk na de dood van zijn ouders al zijn bezittingen aan de armen. Hij verpleegde pestlijders en werd ook zelf ziek. Volgens een legende wordt hij door engelen genezen, waarna hij enige tijd een kluizenaarsbestaan leefde in een bos. Een hondje brengt hem brood.

Meestal is het omgekeerd. Broodkruimels geef je aan honden. In een bijbelverhaal wordt de hond beeld van een gelovige, zoals Rochus, die aan weggegeven broodkruimels voldoende heeft; om je geloof te voeden is immers maar weinig nodig? (Marcus 7, 24-30)

Rochus deelde wat hij had en zorgde voor zieken. Hij wilde niet bediend worden maar zelf bedienen en zo anderen ‘heel maken’:  in de late middeleeuwen ontstonden vele gasthuizen en broederschappen die zijn naam droegen.

Heelblaadje

Het heelblaadje (Pulicaria dysenterica) krijgt in de (Franse) volksmond de naam Herbe de St. Roche.

De Latijnse naam dysenterica verwijst naar de heelkracht die men deze plant toedichtte.

Men dacht dat het bij dysenterie (de pest) diaree zou stoppen.

Recepten

• Rochus-ringen  (op Website sameneerlijketen.nl)

20 augustus Bernardus van Clairvaux (ca. 1090 -1153)

Honing, water, zoet en goed

Bernardus van Clairveaux was één van de eerste monniken in het Franse Citeaux waar de cisterziënzer orde ontstond als een afsplitsing van de benedictijner kloosterorde.

Bernardus werd de grote hervormer van de cisterciënzer orde en later abt van Clairvaux. Hij wordt wel ‘honingzoete leraar’ genoemd en wordt soms afgebeeld met bijenkorf en een zwerm bijen. Honing symboliseert het goede: zoals het leven bedoeld is. Het is daarom een beeld van zegen: een land van melk en honing betekent voorspoed en vruchtbaarheid (Exodus 3,8).

Het woord ‘cisterne’ staat voor bron, een ondergronds waterbekken. De cisterciënzers wilden terugkeren naar de Bron van hun leven en kozen daarvoor dikwijls, anders dan benedictijnen, een lage nederige plaats bij het water om zich te vestigen.

Praktijk

De nieuw gebouwde Cisterziënzer abdij Koningsoord in Oosterbeek bij Arnhem is één van de groene kloosters in Nederland die in deze traditie staat. De oude waterbron op het terrein heeft een plek gekregen in de nieuwe pandhoftuin, een pomp herinnert daaraan. Meer weten over de bezieling en praktijk van deze zusters? Zie Koningsoord.org

23 augustus Rosa van Lima (1586 – 1617)

Rozen van liefde

Rosa van Lima is geboren in Lima, Peru (op 24 augustus). Haar naam betekent roos en mede daardoor werd ze de beschermheilige van rozenkwekers, bloemisten en tuinlieden. Zelf kweekte ze bloemen. Ze wordt vaak afgebeeld met een krans van rozen of met rode rozen in haar hand en wordt ook ‘Bloem van Lima’ genoemd.

Zij was met name een steun voor armen en indianen en werd de eerste heilige “van eigen bodem” in Zuid-Amerika.

In Sittard is een kapel aan haar gewijd. Er wordt nog jaarlijks een rozenprocessie gehouden.

24 augustus Bartlomeüs (leerling van Jezus)

Bramen komen aan hun einde in de moestuin, kolen hebben de toekomst

Bartlomeüs is een typische oogstheilige, zijn vierdag wordt gekoppeld aan de moestuin.

Volgens het volksgeloof mag je op 24 augustus niet in de moestuin komen omdat Bartlomëus, de leerling van Jezus, dan bezig is de kolen te sluiten. Sluitkolen, zoals rode en witte kool, lijken in augustus aan een groeispurt te beginnen. Het is wonderlijk te zien hoe snel zij zich sluiten.

De ‘sluitkool’ wordt beeld van een nog verhulde toekomst. De volheid en smaak zal pas later, in de herfst en winter, openbaar worden.

Volgens een andere volkswijsheid moet men “na Bartlomeüs” geen bramen meer plukken, omdat ze niet meer geschikt zouden zijn om te eten. De smaak, afhankelijk van regen en zon, zal gaan afnemen.

Bramen plukken om ze in te maken, met toevoeging van suikers, kan natuurlijk wel.

28 augustus Augustinus van Hippo (345 – 430)

God ervaren in de stilte van een tuin

Aurelius Augustinus wordt in Hippo, in Noord-Afrika, geboren. Na een turbulent leven vindt hij volgens de overlevering in de stilte van een tuin in Noord-Italië zijn bestemming.

Het samengaan van Godsontmoeting en het beeld van de tuin zijn even klassiek als inspirerend. Denk aan het paradijsverhaal, of de ontmoeting met “de tuinman” op paasmorgen.

Augustinus besluit zich te laten dopen door kerkvader Ambrosius en wordt voor velen, tot op vandaag, zelf een belangrijke gids: “Onrustig is ons hart, totdat het rust vindt in U.”  

Zijn Confessiones (belijdenissen) zijn een van zijn bekendste werken. Hij wordt bisschop en kerkleraar. De levenshouding die hij zoekt en vindt, krijgt vorm in de kloostertraditie die hij sticht, de orde van Augustijnen en Augustinessen.

In de tuin …

” Op de plaats waar ik was,

wanneer zocht ik u daar?

En U stond gewoon voor me!

Maar ik was van mijzelf weggelopen

en kon mezelf niet meer vinden,

laat staan U!

Als ik mijn God liefheb …

heb ik wel zoiets lief als licht,

zoiets als een stem en als een geur,

zoiets als voedsel en als een omhelzing,

als ik mijn God liefheb:

Hij is licht en klank en geur en voedsel,

Hij is de omhelzing van mijn innerlijke mens,

waar voor mijn ziel oplicht wat niet aan plaats gebonden is,

waar klinkt wat de tijd je niet afneemt,

waar een geur is die niet op de wind verwaait,

waar smaken niet minder wordt door eten,

waar omhelzing niet loslaat door verzadiging.

Dit heb ik lief als ik mijn God liefheb.”

(Aurelius Augustinus)

Praktijk

• De tuin van de zusters Augustinessen van Monica in Hilversum, genoemd naar de heilige Monica, moeder van Aurelius Augustinus kunnen we tot de groene kloosters rekenen. Deze zusters begonnen in 2013 een nieuw project: “ Cassella” met tuin en bos.

1 september Aegidius ofwel: Sint-Gilles van Nîmes (ca. 710)

Zorg voor dieren

“Op Sint-Gilles hubbe we lol: op Sint-Gilles ene krollemol.”

met hinde

Aegidius leefde als kluizenaar in de Provence. Volgens een legende redde hij het leven van een hinde, die op haar beurt als dank hem haar melk schonk.

Hij is onder meer de beschermheilige van bos, vee en wild.

Op deze dag kregen kinderen in Vlaanderen een ‘krollemol’: een appelbol gemaakt met wittebrooddeeg.

Kruid

Vijfvingerkruid (Potentilla reptans) wordt in de volksmond ook wel ‘herteroosje’ genoemd. Dit verwijst naar de legende.

Recept

Appelbol: zie www.sameneerlijketen.nl /herfst

4 september Albert Schweitzer (1875-1965)

Eerbied voor alle leven

Albert Schweitzer was predikant en arts. Hij werkte als arts in Afrika en raakte bekend door zijn opvatting dat alle leven eerbied toekomt.

Een van zijn uitspraken is:

• Als een mens zijn eerbied verliest voor een deel van het leven, zal hij zijn eerbied verliezen voor het gehele leven.
• En: De mens beheerst de natuur voor hij geleerd heeft zichzelf te beheersen.

Suggesties literatuur:

• Albert Schweitzer, Eerbied voor het leven. Hoofdstukken uit zijn ethiek (uitg. Voorhoeve, Den Haag, z.j.)
• Albert Schweitzer, Straatsburgse preken (uitg. Voorhoeve, Den Haag)
• teksten van Hans Bouma

8 september Geboorte van Maria

Graankorrels als zaad gezaaid

De eerste wintergranen worden in de aarde gezaaid. ‘Als Maria is geboren, zaai dan vlijtig uw koren.’ 

Op 15 augustus maakt men kruidenbundel waarin korenaren zijn gestoken. Deze bundels worden gezegend, en graankorrels worden toegevoegd aan het zaaigoed.  Zie ook deze Groene kalender: 15 augustus, Maria ten hemelopneming

En is nog een ander gezegde: Op onze Lieve Vrouwe geboort, gaan de zwaluwen voort.”

Deze spreuk verwijst naar de zwaluwen die rond deze datum naar het zuiden trekken.

Tweede zondag van september Ziekenzondag – Zonnebloemzondag

Zonnebloemen in een tuin: ‘in uw licht zien wij licht’ (Psalm 36,10)

Op deze dag is er ook in kerken aandacht voor de nationale Ziekenzondag waarin zieken met een fysieke handicap en hun 42.000 vrijwilligers in het zonnetje worden gezet. De Nationale Vereniging de Zonnebloem (www.zonnebloem.nl) zorgt met uitjes en activiteiten dat mensen niet vereenzamen, maar zich gedragen weten door anderen.

De dag valt in 2020 op 13 september.

Praktijk

• Plukbloemen in de tuin zie kerktuinen.nl en www.kloostertuinen
• Schikken met de seizoenen zie symbolischschikken.nl

14 september Kruisverheffing: basilicum op het kruis

De geur van de aarde en de hemel

Basilicum wordt ook wel Koningskruid genoemd.

De naam van dit feest is verbonden met een bijzonder ritueel: het oprichten van het kruis tijdens de viering in de kerk. In 355 werd op deze dag de kruisbasiliek ingewijd die op de Calvarieberg in Jeruzalem werd gebouwd, de plek waar Jezus gekruisigd zou zijn. Zijn kruis zou door Helena, de moeder van keizer Constantijn, gevonden zijn in een veld met geurende basilicum. Daarom versiert men in de kerken van het Oosten op deze dag het kruis met basilicum.

Deze legende sluit op een andere legende: het verhaal dat de geboorte van Jezus is verkondigd door een vogeltje dat vanuit een basilicumstruikje het goede nieuws vertelde.

Kruid

• Basilicum of Koningskruid, zie websites kerk- en kloostertuinen

Praktijk

• Leg een geurperk aan in een kerktuin of kloostertuin, www.kerktuinen.nl