Vieren of gedenken, in alle rust of met elkaar.
Laat je inspireren door oude gewoontes, groene symboliek, markante personen, inspirerende initiatieven, smaakvolle recepten, toepasselijke teksten, en praktische tips.
World Healing Day 31 december, om 13.00 uur
World Healing Day is een interreligieus initiatief (in Nederland) op de laatste dag van het jaar. De bedoeling is dat ’s middags om 13.00 uur een uur lang wordt gemediteerd voor vrede in de wereld. Dat de strekking wereldwijd mag zijn. Mensen voelen zich dan verbonden met elkaar rond de vrede. Kerkgebouwen in Amerongen, Bennekom, Brielle, Brummen, Hattem, Lunteren, Renkum, Rhenen, Varsseveld, Veenendaal en Velp zijn open. Iedereen is uitgenodigd dit uur mee te maken.
Even een moment met anderen stilstaan, op de rand van de jaarwisseling, met onze scepsis én goede voornemens, tussen het kopen van oliebollen op de markt en het vuurwerk dat later wordt afgestoken (dit jaar niet).
1 januari Nieuwjaarsdag
Pelgrimeren naar een land van melk en honing
Een nieuw jaar, een nieuw begin. Nieuwjaar, een octaaf: acht dagen na Kerstmis. De achtste dag is de dag waarop een joods jongetje besneden wordt en het zijn naam ontvangt. De zoon van Maria krijgt de naam Jezus: ‘God redt’.
In Uw naam beginnen alle dagen,
een nieuwe jaarkring ligt voor mij gereed,
een jaar, dat ik in Uw naam wil dragen …
Uit: Wierookgraan, gebedenboek – H. Kuitenbrouwer en G. Smit
Melk en honing
De achtste dag, tevens de eerste dag van een nieuwe week, staat symbool voor een nieuw begin. De eerste dag van het nieuwe jaar wordt een dag met goede voornemens: op weg naar duurzaam leven op een groene aarde?!
Melk en honing zijn een bijbels beeld van een land van belofte, beeld van het goede leven, zoals beschreven in het verhaal van de uittocht:
‘Ik heb besloten jullie uit de ellende in Egypte weg te halen en je naar een land te brengen dat overvloeit van melk en honing’ (Exodus 3, 17).
Melk betekent dat er vee kan grazen, dat er water is om gras te laten groeien, dat er voedsel is voor mens en dier.
De profeet Jesaja bemoedigt het volk met een teken dat de Heer zelf aan het nageslacht van David zal geven:
‘De jonge vrouw is zwanger, zij zal spoedig een zoon baren en hem Immanuel, ‘God met ons’, noemen. Boter en honing zal hij eten, totdat hij in staat is om het kwade te verwerpen en het goede te kiezen’ (Jesaja 7, 14-15)
Recepten
Zie ook Oud- en Nieuwjaar op de website www.sameneerlijketen.nl
Hier vindt u recepten voor:
– melk- en honingkoek: honingkoek
– welkomstdrank: slemp
Vieren
– Bijbelteksten: Jesaja 7, 10-17; Genesis 1 en 2; Exodus 3, 17
– Teksten voor vieringen (wintertijd)
– Gedicht Pelgrimage:
(…) Gaan
is antwoord, hoop en
leven,
ja zeggen, uit handen geven
als het moet
opnieuw beginnen,
liefde vinden,
goedheid – vrede – delen,
visioen.
Jeanette van Osselen http://www.scheppingvieren.nl/pelgrimage/
Laatste donderdag van januari Gedichtendag
De gedichtendag in Nederland en Vlaanderen heeft jaarlijks een eigen thema
Zie: www.gedichtendag.org
Het is het begin van de Poëzieweek die tot 2 februari duurt.
Vieren
Zie voor gedichten in januari: www.scheppingvieren.nl
26 januari Martinus Nijhoff
Week van de poëzie
Het licht, Gods witte licht, breekt zich in kleuren:
kleuren zijn daden van het licht dat breekt.
Het leven breekt zich in het bont gebeuren,
en mijn ziel breekt zich als ze woorden spreekt.
Slechts die zich sterven laat, kan ’t leven beuren
(…)
ziel die zichzelve brak in liefde en woorden:
dit zijn de daden waar ik mens voor was.
(Gedicht Het licht, in: Verzamelde gedichten, 1963, Martinus Nijhoff; zie ook:
meditatie over bomen: website scheppingvieren.nl onder ‘gedichten’)
Sinds 2000 is de sterfdag van dichter Nijhoff (26 januari 1953) de startdatum voor een poëzieweek in Nederland en Vlaanderen.
Allerlei activiteiten worden ontplooid om de zeggingskracht van gedichten te laten klinken (zie www.poezieweek.com).
Deze week is hét moment om stads- en dorpsdichters te kiezen en, om de vier jaar, een dichter des Vaderlands.
Op de lijst van meest geliefde gedichten vinden we gedichten van onder meer Martinus Nijhoff en ook Ida Gerhardt.
Beiden vinden een taal waarin geloof en natuur betekenis krijgen.
Over de eerbied I
Gij moet het eenzaam laten
het zaad dat ligt te slapen
en dat al kiem gaat maken
Dit eerstelingsbewegen
van leven binnen leven
vermijd te genaken.
Laat het stil zijn in zijn waarde,
zaad in de donkere aarde;
zaad in de donkere aarde.
En het zal groen ontwaken
(Ida Gerhardt, Verzamelde gedichten, 1905 – 1997)
Vieren
– Op de website www.scheppingvieren.nl is een aparte rubriek Gedichten te vinden. In deze rubriek zijn gedichten opgenomen die kunnen worden gebruikt in relatie tot het kerkelijk jaar.
– Onder meer Jeanette van Osselen en Hedi Hegeman leveren hier nieuwe gedichten aan. Zie voor de wintertijd bijvoorbeeld: bij “Draad van leven” en bij “Grens tussen leven en dood”.
Warmetruiendag of Dikketruiendag (Vlaanderen)
De groenste energie is de energie die je niet verbruikt!
Deze actiedag is bedoeld om je lichaam te verwarmen, en niet de aarde, met een warme trui, waardoor de thermostaat een graadje lager kan. Zo kun je meewerken aan energiebesparing en het halen van klimaatdoelen. De Warmetruiendag wordt sinds 2007 georganiseerd door het Klimaatverbond, een samenwerking van gemeentes, waterschappen en provincies (www.klimaatverbond.nl)
De actieperiode loopt vanaf 10 oktober, de dag van de duurzaamheid, tot 15 februari, de dag na Valentijn. Het is stimulerend om nieuwe duurzame energiestromen op gang te brengen en liefde voor elkaar te verbinden met liefde voor de aarde. Voor allerlei praktijkmogelijkheden om zelf deel te nemen, zie www.warmetruiendag.nl
12 februari Dorothy Stang (1931-2005)
Regenwoud
Dorothy Stang was een Amerikaanse religieuze, aangesloten bij de zusters van Notre Dame de Namur. In Brazilië zette zij zich in voor de arme boeren en het behoud van het regenwoud. Zij werd op 12 februari 2005 voor deze inzet vermoord.
Zie Konferentie Nederlandse Religieuzen (KNR): Dorothy Stang
14 februari St. Valentijn (ca. 269)
De vogels en de liefde
‘Al is de winter nog zo streng, op Sint Valentijn huwen de vogels.’
hart van cake met takken
De Engelse dichter Claucer verbindt de ‘partnerkeuze van vogels’ met Valentijnsdag. Hij schrijft in 1382: For this was on St. Valentynes day, when every byrd cometh there to choose his mate. Het nestje bouwen kan nu beginnen. Is hieruit de gewoonte ontstaan om elkaar op deze dag (anonieme) liefdesbetuigingen te sturen? (Zie ook: www.wikipedia/Valentijn). In Italië bestond vroeger omstreeks 14 februari een vruchtbaarheidsfeest ter ere van de godheid Lupercalia.
In de heiligenkalender worden twee Valentijns op 14 februari herdacht: Valentinus van Rome en Valentinus van Terni. Waarschijnlijk wordt op Valentijnsdag de man uit Terni bedoeld en heeft die uit Rome nooit bestaan.
Valentius zegende een huwelijk in van een christin en een ‘heiden’ dat zegenrijk werd. Daarop vroegen meer geliefden in soortgelijke omstandigheden zijn zegen. Werd hij daarom bestraft met de marteldood?
Recepten
– Valentijnscake in hartvorm, zie foto boven, ook www.sameneerlijketen.nl (aparte rubriek ‘heiligen’)
Schikken
– Laurier (zie foto)
In de oudheid werden takken laurier gebruikt bij tovenarij en het doen van voorspellingen. In de symbolentaal zijn ze beeld van eer en overwinning (Laurierkransen). In Engeland zou een verliefd stel nooit gescheiden worden wanneer zij een lauriertakje in tweeën braken en elk een stukje bewaarden. Of ook: als men op Valentijnsdag twee stukjes laurierblad voor het slapengaan onder het kussen legde, zouden de dromen over liefde gaan.
– Hart met takken, zie foto boven
Wereld Natuur Dag 3 maart
ook: Werelddag van de Wilde dieren en planten
22 maart Wereldwaterdag
Zonder water geen leven
De Wereldwaterdag is al in 1952 door de Verenigde Naties vastgelegd op 22 maart. In een waterresolutie wordt aandacht gevraagd voor schoon water, met name ook in ontwikkelingslanden. Door klimaatverandering wordt de beschikbaarheid van water in bepaalde delen van de wereld een groot probleem. Voorts kan de bouw van stuwdammen voor energie-opwekking tot verdroging leiden en funeste gevolgen hebben voor landbouwgronden.
Op 22 maart 2013 ondertekende de Raad van Kerken in Nederland, in navolging van de Wereldraad van Kerken, de Waterverklaring van de Verenigde Naties. Voor scholen zijn lespakketten beschikbaar en worden wandelingen en excursies georganiseerd.
– Zie www.wereld-water-dag en ook www.wandelenvoorwater.nl
– Zie ook Wereldoceanendag, 8 juni, deze Groene Kalender
Vieren
– Water, zie www.scheppingvieren.nl
– Gedicht:
Vragenderwijs
Ik vroeg het aan de vogels
de vogels waren niet thuis
Ik vroeg het aan de bomen
hooghartige bomen
Ik vroeg het aan het water
waarom zeggen ze niets
het water gaf geen antwoord
Als zelfs het water geen antwoord geeft
hoewel het zoveel tongen heeft
wat is er dan
wat is er dan
er is alleen een visserman
die draagt het water
onder zijn voeten
die draagt een boom
op zijn rug
die draagt op zijn hoofd een vogel.
Guillaume van der Graft (uit: Vogels en Vissen, 1954)
22 april Earth Day: Dag van de aarde
Houdbare aarde en duurzame levensstijl
De Dag van de aarde vraagt aandacht voor het behoud van de aarde en een duurzame levensstijl. Het initiatief voor een aparte dag, in 1970 in de Verenigde Staten genomen, is uitgegroeid tot een deelname in 190 landen. Het door de Verenigde Naties opgestelde Handvest van de Aarde (Earth Charter) is daarbij een leidraad. Dit Handvest wordt ook door de Wereldraad van Kerken (Genève) onderschreven. Zie www.dagvandeaarde.nl en www.earthday.com
De dag herinnert aan de ‘grass root’ beweging die Rachel Carson in de Verenigde Staten op gang bracht met haar opzienbarende boek Silent Spring in 1962. De datum is gekozen omdat op die dag de eerste milieuwetgeving tot stand kwam (22 april 1970), Rachel Carson overleed op 14 april 1964. Zie ook 8 juni op deze Groene kalender.
In 2020 was het een bijzondere dag, wanneer de 50ste verjaardag van dit evenement werd gevierd. Doe mee met het Earthday Network
Marjolein Tiemens-Hulscher, lid van de RK Parochie in Driebergen, schrijft over haar inspiratie om zich in te zetten voor een duurzame aarde. Daaruit spreekt haar verwondering over groeikracht, de samenhang tussen planten, dieren en mensen, de interactie van mens en milieu, en het plezier dat zij vindt in kennisoverdracht. Marjolein geeft lezingen en workshops over de ecologische voetafdruk: ‘groen geloven en duurzaam doen’.
23 april Sint Joris
Valeriaan – Joriskruid
‘Dan was jij de herder en ik was het schaap …’
Draak en schapen
Soldaat Joris (George) werd een fameuze heilige: hij zou een draak verslagen hebben die mensen belaagde. Zo vinden we hem op vele afbeeldingen terug. Bang als men was had men – volgens legende – de draak eerst schapen als voedsel gegeven, daarna werden kleine kinderen door het lot aangewezen en aan de draak geofferd. Toen het lot viel op het dochtertje van de koning, was de maat vol: Joris versloeg de draak.
De draak symboliseert het kwaad in de wereld en Joris is de bestrijder ervan. Joris staat in een oude, lange traditie van moed en strijd, maar heeft wellicht nooit bestaan. In de heiligenkalender verbindt men hem met Georgius van Lydda (van Cappadocië), zie www.heiligen.net
Toevallig wordt rond deze tijd in veel kerken de zondag van de Goede Herder gevierd, een feestdag waarbij zowel God (Psalm 23) als Jezus (Johannes 10) herinneren aan de herder die voor kwaad behoedt.
Kruid
Valeriaan, Valeriana officinalis, wordt ook Joriskruid, Joriswortel en speerkruid genoemd. De scherpe punten aan het blad doen denken aan de klauwen van de draak. Het Latijnse ‘Valera’ betekent: ‘gezond, sterk zijn.’ Het kruid is kalmerend en angstwerend, en in gebruik als slaapmiddel. Het gebruik was reeds bekend bij de Griekse geneesheer Hippocratus (ca. 400 v.Chr.). Als tinctuur (alkohol oplossing) is het nog steeds een goed middel tegen nervositeit. Zie www.kloostertuinen.nl
Recepten
– Sint Jorisbrood: herinnert aan de schapen
In Bulgarije wordt het speciale brood ter ere van Sint Joris versierd met stippen of andere figuurtjes. De stippen verwijzen naar schapen, de figuurtjes naar staf, herder of schaapshondje. Deze dag is een lentefeest voor de herders en hun schapen.
Zie www.sameneerlijketen.nl (bron: Zalig gebakken, Marianne Geurtsen)
Schikken
– Schikkingen bij de zondag van de Goede Herder, zie www.symbolischschikken.nl
Vieren
Jij zoekt voor mij groen grazig gras.
(…) In diepe nacht maak jij het licht.
Jij houdt de wacht, jij blijft in zicht.
Als ik jou heb, heb ik genoeg. (Erik Idema)
Pete Seeger (1919-2014)
Pete Seeger was een opvallend vroege milieuactivist van het eerste uur. Zie hiervoor ook deze Groene kalender 22 april Earth Day en 8 juni Wereldoceanendag. Tijdgenoot van Pete Seeger destijds was Rachel Carson met haar geruchtmakende boek Silent Spring (1962) die een wereldwijde milieubeweging in gang zette.
Met banjo en zeilschip voor het milieu
De Amerikaanse muzikant-activist Pete Seeger werd op 3 mei 1919 geboren en overleed op 27 januari 2014 op vierennegentigjarige leeftijd. Wie de tweede helft van de vorige eeuw bewust heeft meegemaakt kunnen zijn liedjes niet zijn ontgaan. We shall overcome – door Seeger in de jaren zestig geschreven tijdens de periode van de strijd voor burgerrechten van zijn zwarte landgenoten – is sindsdien een klassieker bij tal van manifestaties. Tijdens de oorlogsjaren werkte hij nauw samen met die andere held van de Amerikaanse folkmusic, Woody Guthrie (groot inspirator van Bob Dylan). Vanaf 1947 speelde hij in The Weavers, in die jaren ontstond If I had a hammer. De jaren vijftig, met het klimaat van anti-communisme en wantrouwen tegen links activisme, brachten ook Seeger in het nauw, maar tien jaar later brak zijn bloeitijd aan. Where have all the flowers gone en Turn, turn, turn (Seegers bewerking van de bekende tekst uit het Bijbelboek Prediker) kregen talloze uitvoeringen tijdens concerten en op de plaat en behouden sindsdien een eigen plaats in de archieven van de onvergetelijke muziek.
Pete Seeger was als natuurliefhebber ook één van de eerste Amerikaanse milieuactivisten. Diep onder de indruk van de enorme vervuiling van de Hudson rivier, nam hij het initiatief voor het Clearwater project. In dat kader werd een gelijknamig zeilschip gebouwd, een replica van het type dat in de eeuwen daarvoor voor transporten over de rivier werd gebruikt. Het schip (kort geleden nog gerestaureerd) figureerde in tal van manifestaties, waarvoor Seeger ook een speciale song schreef: The Hudson River Song (ook wel: My Dirty Stream). Het Clearwater Project kreeg een status vergelijkbaar met de Waddenvereniging in Nederland, en leidde uiteindelijk ook tot een gelijknamige wet met een belangrijke status in de Amerikaanse milieuwetgeving.
Van Pete Seeger kunnen we leren hoe belangrijk muziek en andere kunstvormen zijn bij het voeren van actie voor gerechtigheid, vrede en behoud van de schepping. Op het internet (bijvoorbeeld bij YouTube) zijn de meeste van zijn songs te vinden en te beluisteren.
Dat zijn liedjes mogen blijven klinken en dat hij ook in ons land nog veel spiritueel-artistieke navolgers zal krijgen!
Met dank aan: Kees Tinga (*1947), hij is gepensioneerd theoloog en muziekliefhebber. Na jaren van beroepsmatige activiteit voor initiatieven op het gebied van kerk en duurzaamheid, is hij nu nog als vrijwilliger actief, o.a. voor de website kerkenmilieu.nl en voor de Nieuwsbrief Groene Kerken.
Fair-trade dag (tweede zaterdag in mei)
Eerlijke handel over grenzen
Op deze Fair-trade dag wordt aandacht gevraagd voor eerlijke handel. In meer dan 70 landen wordt aan deze dag deelgenomen. Vele vrijwilligers zijn door het jaar heen betrokken bij de verkoop van producten die ‘fair-trade’ zijn. Het gaat hen erom de aarde en de mensen daarop recht te doen. In veel kerken worden, na de zondagse dienst, producten uit de Wereldwinkel ter verkoop aangeboden.
Zie verder Worldfairtradeday of WorldfairtradeUK
Juni: Open tuindagen
Meer en meer is het gebruikelijk om in juni zogenaamde “Open tuindagen” te organiseren. Ook kerk- en kloostertuinen doen daaraan mee. Bijvoorbeeld: de Oranjekerk in Amsterdam en de kloostertuin van de minderbroeders franciscanen in Megen.
Voor data, zie www.kerktuinen.nl, www.hofvanlof.nl en www.opentuinagenda.nl
5 juni Wereldmilieudag
Groene kerken in Nederland
“Verbeter de wereld, begin bij jezelf.”
De Wereldmilieudag is een initiatief van de Verenigde Naties om wereldwijd aandacht te vragen voor de zorg voor de aarde. Programma’s van de Verenigde Naties (UNEP, United Nations Enviromental Program) zijn daarop gericht.
In Nederland stimuleren de hulporganisaties Kerk in Actie en Tear met het project Groene Kerken gelovige gemeenschappen om te vergroenen, in de besteding van geld en het gebruik van energie. De website www.groenekerken.nl biedt een zogenaamde Toolkit en een Startpakket om aan de slag te gaan.
Daarnaast worden o.a. landelijke en regionale dagen georganiseerd.
Praktijk
In de Toolkit geeft men aandacht aan een zestal thema’s waarop men zich kan richten:
1. beleid en aanpak,
2. bewust inkopen doen,
3. energie en klimaat,
4. geloof en inspiratie,
5. omgaan met geld,
6. schepping en natuur.
Wereldoceanendag: Rachel Carson
“We staan nu op een punt waar twee wegen scheiden.
De weg die we lang hebben bewandeld is misleidend gemakkelijk, en eindigt in een ramp.
De andere weg biedt tenslotte onze enige kans: een bestemming die ons het uitzicht biedt op het behoud van de aarde” (Rachel Carson, in: Silent Spring, 1962)
De Verenigde Naties hebben in 2009 8 juni aangewezen als Wereldoceanendag, om zo jaarlijks stil kunnen te staan bij de bedreigingen waaraan de oceanen blootstaan: vervuiling, opwarming, de algehele kwaliteit van water en leven, en de kwetsbaarheid en fragiliteit van de ecosystemen.
Tot de meest inspirerende en invloedrijke schrijvers behoort Rachel Carson, Amerikaans waterecoloog en oceanoloog(1907-1964). Zij zag zichzelf graag als “dichter van de oceanen”. Zij combineert haar grote deskundigheid met een fascinatie voor de schoonheid en ontzagwekkendheid van de natuur, die verwondert en klein maakt.
Haar boeken waren bestsellers en zijn nog steeds lezenswaard: Under the Sea Wind (1941) geeft een naturalistische beschrijving van het leven in de oceanen; The Sea Around Us (1951) is vol poëtisch proza over de zee, en stond meer dan een jaar op The New York Times bestsellerlijst, werd in 28 talen vertaald, en meer dan een miljoen boeken werden verkocht. Van grote betekenis was haar laatste boek, dat de noodklok luidde over milieuvervuiling: Silent Spring (1962), en dat zou leiden tot een verbod op het dodelijke insecticide DTT. De milieubeweging heeft veel aan haar te danken.
Zie het recente essay “The Right Way to Remember Rachel Carson”, in: The New Yorker, 26 maart 2018.
En: Medard Hilhorst, Rachel Carson, op de bres voor de aarde, KNNV-uitgeverij, 2022.
Vieren
Zie www.scheppingvieren.nl voor water, zee, oceaan.
20 juni Wereldvluchtelingendag
Deze dag werd in 2000 door de Verenigde Naties uitgeroepen, om aandacht te vragen voor de vluchtelingen waar ook ter wereld. Zij moeten vluchten voor oorlog, armoede of repressie, waardoor zij hun leven niet meer veilig zijn. Tegenwoordig zijn vele vluchtelingen door verandering van hun leefomgeving klimaatvluchteling geworden. Hun woongebied is onleefbaar geworden. Zie link Verenigde Naties Het gaat om een elementair mensenrecht: een veilige woonplek, bed, bad en brood. Maar evenzeer om menselijke waardigheid, om respect en menselijke bejegening.
In Nederland worden rond die datum allerlei initiatieven genomen om aandacht voor de vluchtelingen te vragen en geld in te zamelen. Zo is er de Nacht van de Vluchteling, in 2023 in het weekend van 17 op 18 juni.
Earth Overshoot Day 2023
Dit is de dag waarop de wereld dit lopende jaar vanaf 1 januari reeds meer heeft verbruikt aan natuurlijke bronnen dan de aarde in 1 jaar kan dragen.
Na deze datum leven we dus ‘op de pof’ ten koste van Moeder aarde en haar toekomstige bewoners, direct: tot schade (en schande) van onze kinderen en kleinkinderen.
In Nederland werd deze ‘Overschrijdingsdag’ al op 12 april 2023 bereikt (in 2021 was dat nog 27 april) en valt die – tot dusver – elk jaar beangstigend eerder …
Onder de hasktag #Movethedate wordt opgeroepen deze dag naar later in het jaar te verschuiven door ons gedrag aan te passen.
De datum 1 augustus betreft het verbruik van de aarde door de wereldbevolking als geheel.
Global Foodprint Network rekent jaarlijks uit op welke dag ieder land afzonderlijk door zijn beschikbare voorraad heen is.
Een andere maat is in dit verband ieders individuele ‘Ecologische voetstap‘.
6 augustus Feest van de gedaanteverandering van de Heer
Eerste vruchten van de oogst
In de traditie van de oosters-orthodoxe kerken neemt men op deze dag de eerste vruchten van de oogst mee naar de kerk om ze te laten zegenen. In Griekenland zijn het de eerste druiven, in Nederland (bijvoorbeeld) de eerste appels.
Het belangrijke feest – ook wel: van “de verheerlijking van Jezus op de berg” – verwijst naar het verhaal waarin Jezus voor een kort moment in wit goddelijk licht verschijnt met Mozes en Elia (te vinden in Marcus 9, en parallelle verhalen in Matteüs en Lucas).
.
Zie verder scheppingvieren.nl
15 augustus Maria ten hemelopneming
Geur die tot leven wekt en vertrouwen geeft
Volgens een legende overdekten geurende kruiden het sterfbed van Maria, de moeder van Jezus. De kruiden werden gebruikt bij het balsemen van het lichaam: lavendel, marjolein, hysop, citroenmelisse, basilicum, rozemarijn en tijm.
Thomas, één van de leerlingen, die de bijnaam ‘ongelovige’ Thomas kreeg, was er volgens die legende niet bij toen Maria stierf. Toen hij later, op de plek waar zij stierf, deze geuren aantrof, werd hij erdoor bevangen. Ze herinneren hem aan een beeld van God: die als goede geur in de ruimte aanwezig is en de ruimte zoekt maar niet te vatten is, een geur die de doden bij het leven bewaart. Maria die ruimte had gemaakt voor haar kind, voor God, werd nu zelf opgenomen in de ruimte van de Eeuwige, wiens goede geur alles doordrenkt en kan doordringen tot in je diepste wezen.
Op deze dag worden in de kerkelijke traditie in katholieke kerken nog steeds kruidenbundels (‘kruidwis’) gezegend. Die kruidenbundel bestaat meestal uit 7 verschillende planten: twee broodgraansoorten, bijvoorbeeld tarwe en rogge, twee kruiden met een geneeskrachtige werking: duizendblad (Achillea millefolium) en boerenwormkruid (Tanacetum vulgare) en twee kruiden waarvan men dacht dat zij het onweer konden weren: alsem (Artemisia sp.) en koninginnekruid (Eupatorium cannabium), ook wel donderkruid genoemd. Met voegde daarbij ook het geveerde blad van de walnoot toe, dat uit zeven blaadjes bestaat en tegen bliksem zou beschermen.
Voor het graan in de kruidenbundel is een goede reden: deze dag van “Maria Hemelvaart”, officieel “Maria ten hemelopneming’, wordt ook wel “Onze Lieve Vrouwe halfoogst” genoemd omdat 15 augustus midden in de graanoogst valt. Men steekt dan enkele korenaren in de kruidenbundel om later de gezegende (gewijde) korenaren weer toe te voegen aan het zaaigoed: want rond 8 september, de feestdag van Maria Geboorte, wordt met de zaai van het wintergraan begonnen.
Het is de tijd waarin de bijen en de bloeiende hei te zien zijn, waarmee men Maria verbindt, zoals: “Is Maria Hemelvaart helder en klaar, dan is het een goed honingjaar” en “Tussen de Hoge Lieve Vrouw (15 augustus, Maria Hemel ten opneming) en de Lage Lieve Vrouw (8 september, Maria Geboorte) Vrouw zijn de honingbijen weer op schouw.”
Kruidenbundels
- In Maastricht in de basiliek van O.L.V.ten Hemelopneming, worden op 15 augustus voor de kruidwis (kroetwesj) alleen takjes van het boerenwormkruid gebruikt (Tanacetum vulgare).
- De zusters Clarissen van het klooster De Bron in Nijmegen maken kruidenbundeltjes met 7 kruiden: boerenwormkruid, duizendblad, citroenmelisse, ijzerhard (of wijnruit), marjolein, munt en salie, zegenen deze bundeltjes in de vesper op 15 augustus, waarna alle zusters en bezoekers een kruidenbundeltje krijgen.
Schikkingen
- Zie symbolischschikken.nl (thema Maria) voor allerlei suggesties van schikkingen.
- Tevens is er een overzicht van zogenaamde Mariabloemen en planten die in hun naam verwijzen naar Maria.
Recepten
- Recepten met honing? Kijk op www.sameneerlijketen.nl (zoek op ingrediënt “honing”)
- Recept Zevenkruidenmaal met verse kapucijners en geitenkaas.
Vieren /Een tafelgebed (tekst Tini Brugge)
Wees gegroet Maria,
Vrouw uit het volk,
Jij kent verdriet en vreugde,
Jij kent de kracht van het kleine gebaar.
Maak ons ontvankelijk voor heil,
verscholen in kruiden en mensen,
in woorden en verhalen,
in geur en smaak,
in zorg en aandacht,
in omzien naar de hele schepping:
de aarde die ons draagt
en vruchten schenkt.