De Groene kalender

Vieren of gedenken, in alle rust of met elkaar.

Laat je inspireren door oude gewoontes, groene symboliek, markante personen, inspirerende initiatieven, smaakvolle recepten, toepasselijke teksten, en praktische tips.

 

feb
14
wo
Periode van de Veertigdagentijd
feb 14 – mrt 28 hele dag

 

Periode van de Veertigdagentijd: stapsgewijs naar Pasen

Lijdenstijd ofwel Vastentijd

 

De klassieke bijbelverhalen die in de veertigdagentijd aandacht krijgen (2024: B-jaar, Marcuslezingen aangevuld met Johannes), vertellen van Jezus’ weg vanuit de woestijn naar de stad Jeruzalem. Natuurbeelden herinneren aan het geheim van dood en leven: de weg naar Pasen kan worden beleefd als een tocht vanuit onherbergzaam, dor gebied naar een ‘paastuin’, een frisse lentetuin vol van nieuw leven. Het is een tocht die mensen ieder voor zich op hun eigen manier – bekeerlingen, pelgrims, vluchtelingen – in hun leven telkens weer gaan, met vallen en opstaan. Het is een periode van inkeer en zelfbeperking.

 

Water en brood

Vanoudsher bereidden volwassen mensen, die zich willen aansluiten bij ‘de mensen van de weg’, zoals de eerste christenen genoemd werden, zich voor op hun doop met Pasen (in de Paasnacht). In deze periode van zes weken – een geestelijke en materiële leerweg – staan zij stil bij de belangrijke geloofsthema’s. De Lijdenstijd doet stilstaan bij lijden: van mens, dier, en heel de schepping. Het maakt gevoelig voor onrecht dat de ander wordt aangedaan, voor elke aantasting van natuur en milieu als Gods goede schepping. Dat betekent vanzelf ook een tijd van vasten, van zelfbeperking en zelfkritiek. Een tijd om stil te staan bij eigen keuzes, eigen gewoonten, eigen gedrag. Het is een tijd om op zoek te gaan naar alternatieven en zich daarin te oefenen door zelfbeperking: in consumptie, geen vlees, de keuze voor een eenvoudige maaltijd, voor ‘water en brood’.

brood

 

 

 

 

 

 

 

Overige symboliek, dieren: lam, ezel, vis en haan, kip en ei

Zie voor Schikken en Vieren in de veertigdagentijd, symbolischschikken.nl/veertigdagentijd en scheppingvieren.nl/veertigdagentijd

 

Vleesloos vasten

Wat is het dat ik nodig heb?

Hoeveel, hoe groot, hoe lekker.?

Met welke kleur, met welk beleg het brood,

En moet er vlees bij zijn, en bier of wijn?

 

Heer leer ons bidden

en leer ons zelf te zien hoe dag aan dag

Uw zon opkomt voor al wat leeft,

en hoe we delen in uw overvloed.

Geef ons het brood te geven

dat uw wereld voedt.

(Roel Bosch)

 

Vlees, vis en vasten

In de tijd vóór Pasen wordt er in de Orthodoxe Kerken van het Oosten geen vlees en vis gegeten. Ook in de Rooms-Katholieke kerken was geen vleeseten gebruikelijk als wijze van vasten. Waar vroeger geen vlees eten op vrijdag een verplichting was, is dat sinds de jaren zestig van de vorige eeuw een individuele keuze, ook op Aswoensdag en Goede Vrijdag in de vastentijd. De bisschoppen van Engeland en Wales herstelden in 2012 de oude praktijk dat rooms-katholieken op vrijdag vasten en geen vlees eten, in ere, opnieuw: als aanbeveling van een individuele keuze.

Meer en meer echter beperken religieuze gemeenschappen en mensen individueel het gebruik van vlees met name ook in de vastenperiode. De belasting van het milieu vormt dikwijls een belangrijke reden. Zie ook www.weekzondervlees.nl, een initatief van Isabel Boerdam.

Aanvankelijk dacht men, vanuit ervaring en beleving, dat met het eten van vlees er ook demonische krachten danwel ziekten in je lijf konden komen. Men maakte een onderscheiding tussen reine en onreine dieren. Varkens die afval eten, menselijk voedsel en modderbaden heerlijk vinden, werden beschouwd als onrein. Varkens passen eerder bij een cultuur van landbouwers dan bij een cultuur van rondtrekkende schaapherders en nomaden. Het eten van varkensvlees is in joodse en moslimtradities ook om religieuze redenen taboe, maar de cultuurhistorische achtergrond hiervan is onmiskenbaar.

 

vis

Vis

Het verhaal van de vissen doet

water zwijgen (…)

De stenen verbreken het zwijgen (…)

… de nederigen

krijgen eindelijk het woord.

 

(G. van der Graft, uit: Verzamelde Gedichten, Baarn, 1983; zie ook: scheppingvieren.nl/vissen/ )

 

Vis wordt vaak in de christelijke traditie gegeten op vrijdag, ook op Goede Vrijdag. Dat heeft alles te maken met de naam en symboliek. De letters van het Griekse woord voor vis ‘ichtus’, zijn de beginletters van een korte Griekse geloofsbelijdenis: Jesous Christos Theou Uios Soter: Jezus Christus, Gods Zoon, Redder.

Dat de vis in het (voor het Joodse volk) bedreigende zeewater kan leven, het water van dood en leven, geeft een extra symbolische dimensie aan de betekenis van ‘ichthus’. Het eten van zoute vis op Goede Vrijdag (zoals stokvis – gezouten kabeljauw) heeft ook een extra betekenis. Zout verwijst naar het zogenaamde verbond met zout (Numeri 18,19). Zout herinnert aan houdbaarheid, een eeuwigdurende verbond tussen God en mensen. Samen brood en vis eten: een teken van wederkerige vriendschap. Goede vis eten is overigens tegenwoordig niet zo eenvoudig: steeds meer vis behoeft een keurmerk voor duurzaamheid.

 

Trappistenvlees

Wie tegenwoordig vast, maakt een bewuste keuze, geïnspireerd door uiteenlopende overwegingen: gezondheid, natuur en milieu, dierenwelzijn, zelfbeperking, innerlijke zuivering of een alternatieve leefstijl. De productie van vlees legt een groot beslag op voedselbronnen en milieu. Daarom is afzien van vlees een goede manier van vasten. Trappistenvlees is een andere naam voor bonen. Trappisten zijn in beginsel, maar niet altijd, vegetariërs uit respect voor Gods schepping en in solidariteit met de armen. Bonen en andere peulvruchten zoals kapucijners vervangen de eiwitten die in vlees zitten.

 

RECEPTEN VOOR IEDERE WEEK:

Brood en water kunnen de basis zijn voor maaltijdsoepen. Gert Vos ontwikkelde speciale soepen met ingrediënten van het seizoen, waarbij ook kleur en samenstelling aansluiten op thema’s van de Veertigdagentijd. Zie voor verdere recepten www.sameneerlijketen.nl onder “40-dagentijd”. Hier worden tips gegeven en worden voor iedere recepten vermeld.

 

1e week: Brood in de Woestijn

De mens leeft niet van brood alleen (Matteüs 4, 1-11)

Jezus verbleef veertig dagen en nachten in de woestijn voordat hij de wereld intrekt. Hij wordt er uitgedaagd met de vraag van stenen brood te maken en zich zijn roeping bewust te maken.

 

Recept

Voor de 1e week van de 40-dagentijd zijn op www.sameneerlijketen.nl recepten te vinden voor:

 

De dadelpalm verwijst naar een rechtvaardig mens:

De rechtvaardigen groeien op als een palm (…)

Zij dragen nog vrucht als ze oud zijn

en blijven krachtig en fris.

Zo getuigen zij dat de HEER recht doet,

mijn rots, in wie geen onrecht is (Psalm 93, 13-16)

 

2e week: Licht op de Berg

Het verhaal van de Verheerlijking op de berg wordt traditioneel op de tweede zondag van de veertigdagentijd gelezen; het vertelt hoe Jezus ‘verlicht’ wordt en wat zijn betekenis is in het voetspoor van ‘wet en profeten’ (Matteüs 17,1-9).

licht op de berg

 

Recept

Zie www.sameneerlijketen.nl voor de 2e week:

Het is gebruikelijk om in de vastentijd geen vlees te eten, erwten en bonen zijn een goede vervanger van eiwitten. De kikkererwten kunnen herinneren aan ‘een berg stenen’ en ze zijn licht van kleur, denk aan het licht waarmee Jezus in het verhaal bekleed wordt.

 

3e week: Water putten bij de Bron

In de vier weken die volgen wordt aan beelden uit het leven van alledag betekenis gegeven: water, licht, dood, leven verwijzen naar diepere lagen van gelovig leven. Een Samaritaanse vrouw treft Jezus bij een waterbron:

‘Wie het water drinkt dat ik hem geef, zal nooit meer dorst krijgen.

Het water dat ik hem geef, zal in hem een bron worden

waaruit water opwelt dat eeuwig leven geeft.’

(Johannes 4, 5-42)

 

achthoekig doopvont

 

Recept

Zie sameneerlijketen.nl voor de 3e week:

 

4e week: Licht

Op deze dag is er aandacht voor een verhaal over iemand die blindgeboren is: ‘Ik was blind en nu kan ik zien en ‘Zij die niet zien zullen zien, en zij die zien, zullen blind worden’ (Johannes 9, 25 en 39). Het gaat over licht in de betekenis van leren zien en inzien. Jezus, ‘licht van de wereld’, keert het gangbare denken om. Men spreekt hier wel van ‘half vasten‘.

 

Recept

Suggesties voor de 4e week:

Of, omdat het ‘half vasten is, en het licht doorbroken wordt:

 

5e week: Dood en leven

Het verhaal over de dood van Lazarus – zijn lichaam gevangen, een steen voor zijn graf – verwijst naar nieuw leven, dat van beknellende doeken bevrijd is. Het wijst vooruit naar het geheim van Pasen, belofte van hoop en leven (Johannes 11, 1-45).

 

dood en leven

 

Recept

Suggesties 5e week:

 

6e week: Leven in het groen

Op de laatste zondag van de Veertigdagentijd (Palmzondag) staat de ‘intocht’ van Jezus in Jeruzalem centraal (Matteüs 21, 1-11). Juichende mensen onthalen hem met groene (palm)takken. Groen verwijst naar nieuw leven, losgemaakt uit de banden van de dood, zoals bladeren uit de vliezen van winterknoppen breken. Palm staat voor overwinning die past bij de koning die men in hem ziet.

 

palmtakje buxus

 

Recept

Suggesties 6e week:

 

mrt
19
di
Jozef
mrt 19 hele dag

 

19 maart Sint Jozef, man van Maria

Een bloeiende staf

 

 

Jozef met amandelstaf

 

Jozef is de man aan de zijde van Maria (Matteüs 1, 18; Lucas 1, 27). Jozef werd een patroon van timmerlieden en andere handarbeiders. Hij wordt tevens beschouwd als beschermheilige van vluchtelingen: hij vluchtte zelf met Maria en het kind naar Egypte toen de Romeinse machthebber Herodes besloot alle pasgeboren jongetjes te doden uit vrees voor een nieuwe leidsman (Matteüs 2, 13). In veel Europese landen was deze dag een feestdag die met een lekkernij gevierd kan worden.

 

Sint Jozef: uitverkiezing
Staf met bloeiende narcis

 

Narcis

Een legende verhaalt dat, nadat de engel Maria verteld had dat zij een bijzonder kind zou baren, er voor haar een man gezocht moest worden. Elf jonge mannen uit Nazareth meldden zich. Jozef, de timmerman, moest ertoe worden overgehaald. De priester vroeg de mannen hun stok of staf bij hem achter te laten. De volgende dag bleek aan Jozefs staf een narcis te bloeien. In de Griekse mythologie is de bloem ontsproten op de plek waar de schone Narcisssus stierf, die verliefd werd op zijn eigen spiegelbeeld toen hij in het water van een vijver keek. Hij was volledig op zichzelf gericht (‘narcistische persoonlijkheid’). Daarentegen toonde Jozef zich het tegenbeeld: hij richtte zich volledig op Maria en haar kind en wordt daarom uitverkoren.

 

staf met lelie

Lelie

Op kunstafbeeldingen zien we dikwijls geen narcis maar een witte lelie aan de staf van Jozef bloeien. Deze bloem verwijst naar onbesproken gedrag en vinden we ook bij afbeeldingen van Maria en andere heiligen, zoals Antonius van Padua. De lelie ontbreekt bijna nooit bij Maria wanneer de engel Jezus’ geboorte aankondigt.

 

Amandel

Het verhaal van de bloeiende staf herinnert aan de uitverkiezing van Aäron. Voor Mozes moest een opvolger gezocht worden die het volk het beloofde land zou binnenleiden. Elk stamhoofd moest een staf achterlaten. ‘Schrijf ieders naam op zijn staf. Op die van Levi moet je Aärons naam schrijven. Leg alle staven in de ontmoetingstent, voor de verbondstekst, waar ik altijd bij jullie kom. De staf van de man die ik uitkies, zal gaan bloeien.’ (…) Toen hij (Mozes) de volgende dag de verbondstent binnenging, zag hij dat de staf van Aäron, de staf van de stam Levi, in bloei stond. Er waren knoppen ontsproten en bloemen ontloken, en de staf droeg rijpe amandelen (Numeri 17, 23).

 

Recepten

Zie website sameneerlijketen.nl, onder St. Jozef (aparte rubriek ‘Heiligen’)

– Sint Jozeftaart (Straubinger Jozeftorte)

Sint Jozefsoezen. Jozef zou de soezen zelf gebakken hebben om uit te delen en om in zijn eigen levensonderhoud te voorzien bij zijn vlucht naar Egypte. Er zijn allerlei recepten voor in de oven of om in olie te bakken.

– Grote broden werden op Sicilië gebakken voor een tafel met 12 jongens en ook uitgedeeld aan de armen.

mrt
21
do
Benedictus van Nursia
mrt 21 hele dag

21 maart Benedictus van Nursia (ca. 480-547)

Raaf, Gezegende kruiden, Kruidenlikeur

Ofschoon overleden op 21 maart, wordt zijn feestdag op 11 juli gehouden.

raaf met brood

 

 

 

 

 

 

 

Alderbertabdij te Egmond

Benedictus stichtte in 529 de orde van de Benedictijnen en werd daarmee de vader van het monnikendom in West Europa. De orde heeft veel betekend voor de ontwikkeling van (medicinale) kruidentuinen en landbouw. Met name Gregorius de Grote heeft bekendheid gegeven aan de zogenaamde Regel van Benedictus, die de basis vormde voor gemeenschappelijk leven.

 

Raaf

Benedictus was aanvankelijk een kluizenaar die in een grot leefde. Legenden verhalen dat een raaf hem van brood voorzag. Het herinnert aan Elia: ‘De HEER richtte zich tot Elia met de woorden: Ga weg van hier (…) zoek een schuilplaats aan de overkant van de Jordaan. Drinken kun je uit de rivier, en ik heb de raven opgedragen je daar van voedsel te voorzien (…) De raven brachten hem daar ’s ochtends en ’s avonds brood en vlees, en water dronk hij uit de rivier’ (1 Koningen 17, 2-5).

 

Gezegende kruiden

Het Latijnse woord benedict betekent ‘gezegend’ en is in benamingen terug te vinden.

Geel nagelkruid (Geum urbanum) wordt Benedictuskruid, gezegend kruid of ook wel gezegende wortel genoemd. De wortelstok bevat vluchtige olie die naar kruidnagel ruikt en maagversterkend werkt. Hildegard van Bingen noemde dit kruid Benedicta (de gezegende). Albertus Magnus spreekt van Sana Mundi (sana is gezond, munda is zuiver), verwijzend naar heilzame werking.

nagelkruid

 

Gezegende distel (Cnicus benedictus) is een lage distel met een gele bloem. De naam verwijst naar de geneeskracht die eraan werd toegekend. De distel wordt gebruikt in vinum amararum, een bittere wijn, en in kruidenlikeur om de eetlust op te wekken. Zie link aanmaken www.kloostertuinen.nl

gezegende distel

 

Benedictine – een kruidenlikeur

Het is een likeur met gezegende distel, honing en andere kruiden. Benedictine (46 % alcohol) zou voor het eerst in 1510 gemaakt zijn in het klooster van de benedictijnen in Fécamp (Normandië). Het destilleren van wijn tot brandewijn was al twee eeuwen eerder in gebruik. Toevoeging van kruiden diende aanvankelijk als medicijn. De afkorting D.O.M. op flessen verwijst naar Deo Optima Maxima, ‘aan de allerhoogste God gewijd’.

 

Recept

Benedictus uiensoep met tijm, doet je bij de oogst van uien denken aan het moment waarop je de uien gepoot hebt (rond 21 maart).

– Zie ook website sameneerlijketen.nl onder Heiligen (11 juli)

mrt
22
vr
Wereldwaterdag
mrt 22 hele dag

 

22 maart Wereldwaterdag

Zonder water geen leven

 

De Wereldwaterdag is al in 1952 door de Verenigde Naties vastgelegd op 22 maart. In een waterresolutie wordt aandacht gevraagd voor schoon water, met name ook in ontwikkelingslanden. Door klimaatverandering wordt de beschikbaarheid van water in bepaalde delen van de wereld een groot probleem. Voorts kan de bouw van stuwdammen voor energie-opwekking tot verdroging leiden en funeste gevolgen hebben voor landbouwgronden.

Op 22 maart 2013 ondertekende de Raad van Kerken in Nederland, in navolging van de Wereldraad van Kerken, de Waterverklaring van de Verenigde Naties. Voor scholen zijn lespakketten beschikbaar en worden wandelingen en excursies georganiseerd.

– Zie www.wereld-water-dag en ook www.wandelenvoorwater.nl

– Zie ook Wereldoceanendag, 8 juni, deze Groene Kalender

 

Vieren

Water, zie www.scheppingvieren.nl

– Gedicht:

Vragenderwijs

 

Ik vroeg het aan de vogels

de vogels waren niet thuis

 

Ik vroeg het aan de bomen

hooghartige bomen

 

Ik vroeg het aan het water

waarom zeggen ze niets

het water gaf geen antwoord

 

Als zelfs het water geen antwoord geeft

hoewel het zoveel tongen heeft

wat is er dan

wat is er dan

er is alleen een visserman

 

die draagt het water

onder zijn voeten

die draagt een boom

op zijn rug

die draagt op zijn hoofd een vogel.

 

Guillaume van der Graft (uit: Vogels en Vissen, 1954)

 

 

 

 

mrt
24
zo
Palmzondag
mrt 24 hele dag

 

24 maart Palmzondag

Niet hoog te paard

 

Groen palmtakje

Bij de intocht van Jezus in Jeruzalem worden takken met groene bladeren over de weg gespreid (Matteüs 21, 1-11, Marcus 11, 1-10). De evangelist Johannes spreekt over groene ‘palm’takken (Johannes 12, 12-16). De palmboom doet denken aan een rechtvaardig mens (Psalm 92, 13).

Groen verwijst naar leven, denk aan oase, grazige weide, een gezegend leven. ‘Groen’ is verwant aan ‘groeien’ en betekent eigenlijk: de kleur hebben van wat groeit. Hildegard van Bingen verwees met groen naar de levenwekkende Geest. Betrokken op een mens, herinnert het groen aan een gezegend en rechtvaardig leven:

Ik ben als een groene olijfboom in het huis van God,
ik vertrouw op de liefde van God
voor eeuwig en altijd
(Psalm 52, 6-10)

Door de eeuwen heen hebben mensen een groene tak als beeld van leven gezien. In Nederland kunnen buxustakjes gebruikt worden, om ze in de kerk te laten wijden en mee naar huis te nemen. Ook de palmpaasstokken worden ermee versierd. Wie van het land moest leven stak de gewijde palmtakjes op de hoeken van het land in de grond, om zo het land te ‘palmen’, borg voor een goede oogst? Of is het veeleer de erkenning dat God schepper van de wereld is, eigenaar van het land? En dat de mens die van de aarde gebruik maakt zijn zegen nodig heeft? (naar een tekst van Gerard Ris).

Palmzondag vormt het begin van de Stille (of Goede) Week, de laatste week naar Pasen: stapsgewijs gaan mensen de weg van vernedering en verhoging, Jezus achterna. Meerdere vieringen markeren die weg, op Witte Donderdag, Goede Vrijdag en Stille Zaterdag. Op de avond voor Pasen, eigenlijk in de Paasnacht, klinkt dan tenslotte het bevrijdende “Licht van Christus”.

 

  

Ezel, niet hoog te paard

Gij met uw zachtzinnige oren

en uw geduldig gezicht:

Ik ben u zeer verplicht

(…)

En dat ge zelfs niet hebt bewogen

mij slechts hebt getroost met uw ogen.

Dat kunnen de mènsen niet.

(Fragment uit het gedicht Dank aan een ezel, I. Gerhardt)

 

Jezus kiest voor een ezel om Jeruzalem binnen te gaan. De ezel is het lastdier voor de armen. Paarden zijn voor de rijken. De uitdrukking ”hoog te paard zitten” herinnert daaraan. Paarden werden gebruikt bij oorlog, maar Jezus komt op een ezel als vredestichter de stad binnen. In processies op Palmzondag werden daarom soms houten ezels meegetrokken. In de tijd van koning Salomo werd het paard uit Egypte gehaald en als oorlogswapen ingezet om strijdwagens te trekken (1 Koningen 10, 26-29). Paarden maakten ook in Jezus’ tijd deel uit van het Romeinse leger. Ezels daarentegen waren de lastdieren in het leven van alledag. Maria met haar pasgeboren kind wordt op haar vlucht (op afbeeldingen) gedragen door een ezel, net als Mozes: ‘Mozes zette zijn vrouw en kinderen op een ezel en ging op weg, terug naar Egypte’ (Exodus 4, 20).

 

Stil grazend naast een grijze rots

zag ik opeens op hoge benen

een jonge ezel; zijn oren schenen

doorzichtig, zijn gelaat was trots. (…)

 

En na een korte, felle schrik

verstarde ik in verwondering.

Of kan het eerbied zijn geweest,

voor dit schoon, ongeschonden beest,

waarmee ik langzaam verder ging?

(Fragment uit het gedicht Het ezeltje, M. Vasalis; zie ook http://www.scheppingvieren.nl/het-ezeltje/

 

Het verhaal van de intocht herinnert aan een beeld van de profeet Zacharia:

Juich Sion,

Jeruzalem schreeuw het uit van vreugde!
Je koning is in aantocht,
bekleed met gerechtigheid en zege.

Nederig komt hij aanrijden op een ezel,
op een hengstveulen, het jong van een ezelin.

Ik zal de strijdwagens uit Efraïm verjagen
en de paarden uit Jeruzalem:
de bogen worden gebroken.

Hij zal vrede stichten tussen de volken. (Zacharia 9, 9-10)

 

broodhaantje

Haan

Een haan kraait bij het krieken van de dag. Diens roep markeert het einde van de nacht. Onderweg naar de Olijfberg zegt Jezus: ‘Jullie zullen mij deze nacht allemaal afvallen (…).’ Petrus zei daarop tegen hem: ‘Misschien zal iedereen u afvallen, ik nooit!’ Jezus antwoordde hem: ‘Ik verzeker je; deze nacht nog, zul je, nog voor de haan gekraaid heeft, mij driemaal verloochenen’ (Matteus 26, 31-34). De haan kan zo ook beeld van waakzaamheid worden.

 

Recepten

Palmpaashaantje, zie verder op www.sameneerlijketen.nl:

Recepten bij Palmpasen

 

 

 

Schikken

Vieren

 

mrt
25
ma
Maria boodschap
mrt 25 hele dag

 

25 maart: Maria boodschap

Een nieuwe lente

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Deze dag, negen maanden voor de geboorte van Jezus, herinnert aan de boodschap die Maria van een engel krijgt dat zij zwanger zal worden (25 december; Lucas 1, 1-38). Goddelijke liefde en barmhartigheid zullen zichtbaar worden in dat kind.

Op afbeeldingen wordt het verhaal heel vaak uitgebeeld, met kenmerkende elementen. Vaak leest Maria een boek, de bijbel als verhaal van God en mensen. De engel draagt dikwijls een tak met een witte lelie, nog met een verscholen bloemknop. Soms is een groene lenteboom te zien als verwijzing naar de levensboom en wordt Maria afgebeeld als een tweede Eva. Vaak is ook een duif te zien: Gods geest zal op Maria en haar kind rusten.

 

Maria boodschap, een lentegedicht

 

 

 

 

 

 

 

 

Naar ’t midden van de dag,

in het midden van de rozen,

toen het geen winter meer

en nog geen zomer was,

zat in de schaduw van

haar wimpers zacht te blozen,

over een open blad,

de reine Maagd – en las.

 

Haar kleed was verse sneeuw;

met duizend ogen staarde

de blauwe lucht door ‘t loof

naar zoveel zuiverheid;

en boven Haar was hoog

de hemel, – en de aarde

lag stil en ver in ’t licht,

als een gespreid tapijt.

 

Haar sluier, schemerblauw,

viel langs Haar wangen teder,

en om Haar schoudren op

Haar blote voeten neer

en langzaam over ’t blad,

woog als een engelveder

een blanke bloesemtwijg

zijn schaduw heen en weer.

 

Zij hoorde noch zij zag

de vogel die, verscholen

als uit een open bloem

voor Haar een wijsje floot,

maar diep gebogen en

Haar voeten in violen,

vernam zij God alleen

en wat het blad besloot:

 

De regens zijn voorbij,

de winter is verscheiden

en gulden regen loopt

langs rank en wijnstok uit;

het duifje lokt de duif

en tussen leliën weiden

en in de rozenhof

De bruid’gom en de bruid …

 

Naar ’t midden van de dag

In ’t midden van de rozen,

– als woei een verre geur,

een nieuwe lente aan –

hief zij verbaasd haar blik

en zag de Vlekkeloze

vóór haar, vol eerbied, de

Gezant des Hemels staan.

 

Die groette Haar en ging …

en zo mijn cel na regen

ontvangt een zonnestraal

door haar verhelderd glas,

ontving zij in haar schoot

toen wondervol een zegen,

toen het geen winter meer

en nog geen zomer was.

(Jaques Schreurs, Wierookgraan, Utrecht Spectrum, 1944)

 

Lang
nadat de engel was gegaan
stond Maria daar nog
diep verwonderd
 
In de bomen woonde
het licht
dat haar was overkomen.
(Corja Bekius)
mrt
26
di
Ludger
mrt 26 hele dag

 

26 maart Ludger van Münster (†809)

Ganzen vertrekken

 

gans 

Ludgerius, apostel voor Friezen en Saksen, wordt afgebeeld met ganzen. Omstreeks zijn gedenkdag vertrekken de ganzen naar hun broedgebieden in het Noorden. Rond 3 oktober, de dag dat de relikwieën van Ludger overgebracht werden naar de dom van Münster, komen de ganzen weer terug om hier te overwinteren.

Volgens overlevering bevrijdde Ludger een akker van ganzen die daar overwinterden en fourageerden. Een andere legende verhaalt dat Ludger de ganzen tam maakte. Keltische christenen beschouwden ganzen als symbool van de Geest.

gans

De noordelijke Nederlanden behoorden destijds tot het bisdom Münster (nu Duitsland). Ludger werd in Zuilen bij Utrecht geboren en kreeg als benedictijn zijn opleiding in York (Engeland) en in het klooster Montecassino (Italië) dat door Benedictus werd gesticht. Op verzoek van keizer Karel de Grote keert Ludger terug naar een klooster bij het huidige Münster. Hij stichtte de dom in Münster en was missionaris in het land van de Friezen. Als missionaris voor de Saksen volgde hij omstreeks 780 Lebuïnus van Deventer op.

 

mrt
28
do
Witte Donderdag
mrt 28 hele dag

28 maart Witte Donderdag

Graan en Brood

 


 

 

 

 

 

 

 

 

 

Als een graankorrel niet in de aarde valt en sterft, blijft het één graankorrel, maar wanneer hij sterft draagt hij veel vrucht.’ (Johannes 12, 20 e.v.)

Dit natuurbeeld met betrekking tot dood en leven, en vruchtbaar leven, wordt toegepast op het leven en sterven van Jezus. Het wordt tot een krachtig beeld met een nog diepere betekenis als het verbonden wordt met het alledaagse beeld van het brood. De graankorrels worden vermalen tot meel voor brood dat zelf weer gebroken en gedeeld wordt: ‘Ik ben het brood dat leven geeft’, als beeld van Jezus zelf (Johannes 6, 25 e.v.).

 

    

 

Recepten

– Witte Donderdagsoep, zie www.sameneerlijketen.nl

en verder:

 

Schikken

Vieren

 

mrt
29
vr
Goede Vrijdag
mrt 29 hele dag

 

29 maart Goede Vrijdag

 

Deze dag maakt deel uit van de Stille of Goede Week, waarin een reeks vieringen de weg van Jezus naar Pasen markeren. Het zijn dagen die de overgang vormen van de 40-dagentijd naar de paastijd, de overgang van leven naar dood, en opnieuw: nieuw leven. Goede Vrijdag staat in het teken van het sterven van Jezus aan het kruis en wordt niettemin toch ‘goed’ genoemd. Alleen te begrijpen voor wie het hele verhaal op de voet volgt … (zie verder deze Groene Kalender), en ook de suggesties voor schikken, vieren en eerlijk eten.

De beeldtaal van een roodborstje en de pelikaan illustreren wat onzegbaar is.

 

 

Een roodborstje …

(…) en uit de bomen groeit een kruis,

tot rustplaats voor die vogel

die met het teken van de vis

om mensen was bewogen.

(Henk Jongerius, Kerkliederen 14)

 

 

Naar een Vlaamse legende:

Jezus was aan het kruis geslagen. Er zat een klein vogeltje dichtbij het kruis in een olijfboom en zag zijn wonden en voelde zijn pijn. Uit zijn kraaloogjes druppelden tranen. Niemand zag het vogeltje, want het was klein en kleurloos. Hij had zelfs geen naam, omdat mensen hem nooit opmerkten en Adam vergeten was een naam voor hem te bedenken.

Het vogeltje zag de doornenkroon die het hoofd van Jezus verwondde. Hij dacht: hoe kan ik deze man helpen? Hij vloog naar het kruis en begon met zijn snavel de doornen uit Jezus’ hoofd te trekken. Daarbij viel een druppel bloed op zijn borst. Jezus zei: “Lief vogeltje, het rode vlekje op je borst zul je blijven behouden als herinnering aan jouw liefde voor mij.” Het zal mensen herinneren aan mijn lijden en dat van anderen, maar ook hoe liefde dat lijden kan verzachten. De mensen zullen je voortaan roodborstje noemen.

 

goede vrijdag

Pelikaan

In oude kerken en kerkelijke kunst komt soms een afbeelding van een pelikaan voor die met haar snavel in eigen borst steekt en met de druppels bloed haar jongen voedt. Dit beeld verwijst naar het offer van Christus en zijn levensreddend handelen.

In de Physiologus, een bundeling van teksten uit de tweede tot vierde eeuw na Christus, wordt geleerd dat de pelikaan veel van haar jongen houdt. Die pikken echter de ouders met hun scherpe snavels, en dan zouden de ouders hun jongen doden. Volgens Physiologus pikt de pelikaan op de derde dag haar zijde open en met haar bloed wekt ze de jongen tot leven. Zo verwijst de pelikaan naar de lijdende Christus die uit liefde leven wekt.

Biologisch klopt de beeldtaal niet. De pelikaan voedt zijn jongen met vis uit de krop. In tijden van droogte en gebrek pikken de jonge vogels de ouders tot bloedens toe; als de keel kaal wordt ziet men de rode huid daaronder.

Van Thomas van Aquino (ca. 1225 – 1274) kennen we de hymne:

Milde pelikaan, Jezus Heer, reinig mij, onreine, met uw bloed.

 

Schikken

Vieren

Recepten

mrt
30
za
Quirinus van Neuss
mrt 30 hele dag

 

30 maart Quirinus van Neuss (ca. 117/130)

Tot leven komen

 

Quirinus was een Romeinse legerofficier die paus Alexander moest bewaken. Volgens verhalen genas de paus Quirinus’ dochter van een klierziekte. Hij bekeerde zich vervolgens met zijn dochter tot het christendom en stierf de marteldood. Quirinus kwam ‘tot leven’ toen Paus Leo IX de relieken van Quirinus in 1050 schonk aan zijn zus. Zij verbleef in de abdij van de benedictinessen in Neuss. Al gauw daarna komen er bedevaarten op gang en wordt Quirinus aangeroepen bij beenwonden en andere verwondingen en ziekten.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Klein hoefblad (Tussilago farfara)

Het kleinhoefblad heette vroeger sancti Quirini, in de volksmond Quirijnskruid en Sinte-Carijnskruid. Carijn (korijn) verwijst in het Vlaams naar ‘korijnzeer’, een zwerende huidziekte. Het zonnige hoefblad bloeit omstreeks 30 maart, de datum waarop Quirinus herdacht wordt. De bladen verschijnen later. Ze bevatten een hoog slijmstofgehalte en worden gebruikt als wondmiddel, maar ook als verzachtend middel bij hoest en keelpijn. Plinius in zijn Naturalis Historia (1e eeuw) geeft een beschrijving van een geneesmiddel met klein hoefblad. De Latijnse naam verwijst naar gebruik van de plant als hoestmiddel (tussis hoesten, agere verdrijven). De naam hoestblad zou een betere naam zijn dan hoefblad, dat naar de hoefvorm van het blad verwijst.

 

 

Stille Zaterdag
mrt 30 hele dag

 

30 maart Stille Zaterdag

 

 

 

 

 

 

 

Na het sterven volgt de verstilling.

Wat valt er nog te zeggen?

 

 

Dan, in de avond en de nacht schuift het duister weg, wordt de donkerte achtergelaten en klinkt het “Licht van Christus”:

leven door de dood heen gebroken, opgewekt leven in bevrijdend licht

 

Zie verder deze Groene Kalender.

 

Schikken

Vieren

 

 

mrt
31
zo
Pasen
mrt 31 hele dag

31 maart Pasen

Tuin, Lam en Ei

 

Tuin

Op Paasmorgen ontmoet Maria Jezus in een tuin. Het decor van een Hof van olijven doet denken aan het paradijsverhaal in het boek Genesis: de plek waar een man en vrouw, Adam en Eva, elkaar ontmoeten. Het Paasverhaal luidt het begin in van een nieuwe geschiedenis van God en mensen. Een verhaal van hoop en leven (Johannes 20, 14-18).

 

Lam

In de joodse traditie offerde men volgens de voorschriften in het voorjaar een lam, de eerstgeborene, als dank aan God voor de uitbreiding van de kudde.

Bij het vertrek van het volk Israël uit Egypte slacht men een lam en strijkt een beetje bloed over de deurpost, teken dat God in dit huis geëerd wordt. Het beschermt voor de dood die in de nacht alle eerstgeborenen, mensen en dieren, zal treffen (Exodus 12). Wanneer Jezus ‘Lam Gods’ wordt genoemd, herinnert dat aan het beeld van de knecht van wie Jesaja zegt:

Hij werd mishandeld, maar verzette zich niet en deed zijn mond niet open.

Als een lam dat naar de slacht wordt geleid. (Jesaja 53, 7)

Met de verwoesting van de tempel in Jeruzalem (70 nChr.) nam deze offertraditie een einde.

 

Ei

Eieren zijn van oudsher met het Paasfeest verbonden. Eieren verwijzen naar het geheim van beginnend leven. In de Orthodoxe kerken worden paaseieren beschilderd of op een andere wijze versierd voordat ze met Pasen in de kerk worden gezegend. Deze eier-zegening heeft ook in de katholieke kerken bestaan, maar is inmiddels afgeschaft. In de Joodse traditie legt men een ei op de zogenaamde sederschotel. Deze schotel bevat allerlei ingrediënten en verwijst naar de overhaaste vlucht uit Egypte. Het ei symboliseert de blijvende verwachting van nieuw leven.

Recepten

– Paaslam

– Spinazietaart in de vorm van een gaffelkruis

– Eiersalade, zie foto

Zie ook www.sameneerlijketen.nl

 

Schikken

Vieren

apr
9
di
Bonhoeffer
apr 9 hele dag

 

9 april Dietrich Bonhoeffer (1906 – 1945)

Vrijheid, verantwoordelijkheid en een veertje hoop

 

De Duitse theoloog Dietrich Bonhoeffer is op 9 april 1945 door executie om het leven gekomen. Hij werd een jaar eerder, op 5 april 1943, gearresteerd in Berlijn. Tot zijn dood schrijft hij in de gevangenis gebeden en gedichten. In brieven aan zijn verloofde en aan een vriend worden de teksten, die op velen diepe indruk maakten, naar buiten gesmokkeld.

Bonhoeffer schrijft over vrijheid, verantwoordelijkheid en vriendschap. En over zijn geloof: dat hij zich gedragen weet door God. Recent zijn werkboekjes uitgegeven door het Bonhoeffer Werkgezelschap in samenwerking met Stichting de Roos (Culemborg).

 

Christien Crouwel schrijft: “Hij groeide op in een randkerkelijk gezin. Hij promoveert op ‘De kerk als gemeenschap van heiligen’. Hij wordt jeugdsecretaris van de ‘Wereldbond voor internationaal vriendschapswerk voor de kerken’. In 1934 roept hij op tot een oecumenisch concilie: want alleen in oecumenisch verband kan de kerk van Christus bereiken wat een enkele christen of een kerk niet vermag: de wereld de wapens uit handen slaan, de oorlog verbieden en zo spreken ‘dat de wereld tandenknarsend het woord van vrede verneemt en de volken zich verheugen’.”

 

In Bonhoeffer’s teksten vinden we beelden van ‘buiten’, uit de natuur. Corrie Kopmels (afgekort: CK) en Rene van Loenen (afgekort: RL) herschreven gedichten en teksten van Bonhoeffer, om bij te mediteren en of ze te zingen. Hier enkele voorbeelden:

 

Bomen, bid voor ons

in deze bange tijden

met honderd handen tegelijk.

 

Hongerige meeuwen, schreeuw

stamel, stenen in de muren.

Smeek, smeltend ijs en bid,

(CK, bij de tekst van Bonhoeffer, Gebed in grote nood, november 1943)

 

(…)

Dat met de troostende geluiden

die de watervogels maken

ook de slaap zal komen.

 

Ik nestel me,

trek de nacht over mij heen.

(CK, bij de tekst van Bonhoeffer, Avondgebed, 1943)

 

Laat warm en rustig nu de kaarsen branden

door u in onze duisternis gebracht.

(…)

we weten het: uw licht schijnt in de nacht.

(Bonhoeffer, Goede machten, december 1944)

 

(…)

Sta op, ik ga leven,

de nacht is voorbij

 

Zwermen ganzen groeten de wereld.

Nieuwe gezichten vangen mijn blik.

(CK, bij de tekst van Bonhoeffer, Morgengebed, 1943)

 

Naast het vruchtbare korenveld,

vol zorg en met eerbied bewerkt,

soms met bloed, zweet en tranen,

naast de akker van hun dagelijks brood,

laten mensen toch ook

de mooie korenbloem bloeien.

Niemand heeft haar geplant of begoten.

Weerloos groeit ze in vrijheid,

in vrolijk vertrouwen dat haar het leven

onder de hemelboog wordt gegund.

(…)

Niet alleen de rijpe vrucht

ook de bloesem is prachtig.

Of de bloesem er is voor de vrucht

of de vrucht voor de bloesem?

Wie zal het weten?

Toch zijn ze ons beiden gegeven.

Een kostbare, zeldzame bloesem,

ontsproten aan vrijheid van geest,

onbevreesd, speels, vol vertrouwen

In het uur van geluk,

zo is de vriend voor de vriend.

(Bonhoeffer, uit: De Vriend, augustus 1944)

 

Je komt de vrijheid op het spoor,

trouw aan die ene stem,

(…)

standvastig, kalm en onverstoord:

geheim om uit te leven

en uitzicht van Godswege.

            (RL, Pelgrimslied, bij Bonhoeffer, gedicht Vrijheid)

 

Een godsgeschenk, ons in de handen gelegd

is vrijheid, kostbaar zaaigoed (…)

bewaard, gekoesterd en weer doorgegeven,

zo vindt het zaad de ruimte van het leven.

(RL, liedtekst uit Lied van de Vrijheid, gebaseerd op de twee peilers van vrijheid volgens Bonhoeffer: verantwoordelijkheid en gehoorzaamheid, juli 1944)

 

Hoop is dat ding met veertjes

dat neerstrijkt in de ziel

en wijsjes zonder woorden zingt

en nooit valt hij er stil.

 

Hoe hard de wind ook waaien zal

hoe hevig ook de storm

(…)

dat vogeltje houdt vol.

(Tekst oorspronkelijk van Emily Dickinson, 1830-1886, vertaling Ans Bouter)

 

Bronnen

Zie voor de volledige teksten de uitgaven:

– Bonhoeffer 75, Gedichten en gebeden in gevangenschap (Werkschrift 2019 -2020, De Roos, Culemborg).

– Bonhoeffer 75, Van Horen zingen – Voor Witte Donderdag en bevrijdingsmaaltijd (De Roos, Culemborg en Raad van Kerken, 2020), ook te downloaden als ‘materiaal rond 4 en 5 mei’ via www.raadvankerken.nl

 

Recepten

– Voor “vrijheidsmaaltijden” zie www.sameneerlijketen.nl

– Suggesties daarbij voor organisatie en gesprek, zie boven, Bonhoeffer 75: van Horen Zingen, pag. 11.

 

Schikkingen en Vieren

Zie www.symbolischschikken.nl bij Bijzondere Thema’s – Nationale dagen / Bonhoeffer

Zie www.scheppingvieren.nl onder het thema vrijheid/Jeanette van Osselen (Hemelvaart)

apr
10
wo
Ezechiël
apr 10 hele dag

10 april Ezechiël (ca. 570 voor Christus)

Zaaien en Levenskracht

 

‘Zaait ge op Sint Ezechiël, zeker lukt uw tuintje wel’

 

In de Paasnacht staat traditioneel een tekst uit het bijbelboek Ezechiël op het leesrooster van de kerken (Ezechiël 37). Die tekst verwijst naar wonderbaarlijke levenskracht: ‘Ik zal jullie mijn adem geven zodat jullie weer tot leven komen’.

Ezechiël was een profeet die enkele eeuwen voor onze jaartelling leefde. De naam Ezechiël betekent: ‘moge God sterken’.

Levenskracht is ook in tuinzaden verborgen.

tuinkers
tuinkers

Overeenkomstig bovenstaande ‘zaaispreuk’ kunnen veel van die zaden rond 10 april worden gezaaid en aan de aarde toevertrouwd.

 

Vol van leven zullen wij ‘t morgenlicht begroeten.

(Lied 609, Liedboek 2013)

De Geest des Heren heeft een nieuw begin gemaakt, in al wat groeit en leeft zijn adem uitgezaaid.

(Lied 686, Liedboek 2013)

 

Recepten

Een passend recept met spinazie en eieren: www.sameneerlijketen.nl

 

Schikken

Schikvoorbeelden rond levenskracht: www.symbolischschikken.nl / trefwoorden Pasen, Paastijd

 

Vieren

  • Teksten en liederen over levenskracht en zaaien: www.scheppingvieren.nl 
  • Zie ook Andries Govaart, website anderszins.eu

 

Teilhard de Chardin
apr 10 hele dag

10 april Pierre Teilhard de Chardin (1 mei 1881 – 10 april 1955)

God in alles zien: “Mis over de wereld”

steen
steen

Priester Pierre Teilhard de Chardin was een Franse katholiek, behorend tot de Orde van de Jezuïeten (Societas Jesu). Hij combineerde filosofie en theologie met paleontologie en geologie. Hij bracht het denken over evolutie en het heilige samen. Het universum ziet hij als manifestatie van energie: fysiek, psychisch en spiritueel.

Ik wil mensen leren kennen om God in alles te zien”.

Ook zei hij: De Franse paleontoloog en theoloog Pierre Teilhard de Chardin (1881-1955) zei eens: “In naam van ons geloof hebben we het recht en de plicht in vuur te raken voor de dingen van deze aarde.” (Diens belangrijkste boek: ‘Het verschijnsel mens’)

 

brem
brem

 

Deze gedenkdag is zijn sterfdag. Zie ook Konferentie voor Nederlandse Religieuzen: www.knr.nl /trefwoorden duurzaamheid, heiligen, helden.

 

Vieren?

Ten tijde van de Coronacrisis kunnen mensen niet samenkomen om te vieren. En hoe vier je de eucharistie als het je zelfs ontbreekt aan brood en wijn?

Dat overkwam Teilhard de Chardin in 1923, in een woestijn in China (Mongolië). Beluister zijn beroemd geworden tekst: Mis over de wereld. Of lees de oorsponkelijke vertaalde tekst

De aarde wordt zijn altaar. De nood van de wereld legt hij daarop, evenals de inspanningen die mensen zich getroosten: ze zijn de offergaven die hij aan God aanbiedt.

 

Voor teksten rond de schepping zie verder: www.scheppingvieren.nl

apr
17
wo
Robertus van Molesme
apr 17 hele dag

 

17 april Robertus van Molesme (1027 – 17 april 1111)

Robertskruid

 

 

robertskruid
robertskuid

Het Robertskruid wordt ook wel Herbe de Saint Robert, Herb Robert (Frans) en Ruprechtskraut (Duits) genoemd. De heilige Robertus zou de geneeskracht van deze plant ontdekt hebben.

Robertus stichtte een benedictijnerklooster in Molesme. Toen de gemeenschap te groot werd en de regels verwaarloosd werden, vertrok hij met de monniken Stefanus Harding en Albericus. In 1098 werden zij de stichters van een nieuw klooster in Cîteaux, nabij Dijon, en legden de basis voor de nieuwe orde van de Cisterciënzers. Dit klooster staat op een plek waar het Robertuskruid van nature groeit.

           

Kruid

Robertskruid, Geranium robertianum. De namen ‘bloedkruid’ en ‘bloedwortel’ verwijzen naar de bloedstelpende eigenschappen van de plant. Het kruid is zwak urinedrijvend en werd daarom ook gebruikt bij waterzucht en nierstenen. Bij ontstekingen in de mond kauwde men verse bladeren.

 

apr
21
zo
Anselmus van Canterbury
apr 21 hele dag

 

21 april Anselmus van Canterbury (ca. 1033-1109)

Uit het ei kruipen

 

   

 

Als Sint-Anselmus u aanhoort, krijgt ge een kuiken van een oort

(Een oort is een geldwaarde.)

 

 

Anselmus, geboren in 1033, werd aartsbisschop van Canterbury. Hij geldt als een belangrijk kerkleraar, filosoof en theoloog, zie verder bijvoorbeeld wikipedia/anselmus en www.heiligen.net

Anselmus werd tevens patroonheilige van kippenhouders. In de Paastijd leggen kippen meer eieren, ze worden broeds en de eerste kuikens dienen zich aan. Om goed verkoopbare kuikens te krijgen, was het een aanbeveling om de voorspraak van deze bisschop te vragen in een gebed: voor het nieuwe leven dat zich aandient.

 

 

 

 

Recepten

Eieren in de paastijd: www.sameneerlijketen.nl

apr
22
ma
Earth Day: Dag van de aarde
apr 22 hele dag

 

22 april Earth Day: Dag van de aarde

Houdbare aarde en duurzame levensstijl

 

wereldbol

 

De Dag van de aarde vraagt aandacht voor het behoud van de aarde en een duurzame levensstijl. Het initiatief voor een aparte dag, in 1970 in de Verenigde Staten genomen, is uitgegroeid tot een deelname in 190 landen. Het door de Verenigde Naties opgestelde Handvest van de Aarde (Earth Charter) is daarbij een leidraad. Dit Handvest wordt ook door de Wereldraad van Kerken (Genève) onderschreven. Zie www.dagvandeaarde.nl en www.earthday.com

De dag herinnert aan de ‘grass root’ beweging die Rachel Carson in de Verenigde Staten op gang bracht met haar opzienbarende boek Silent Spring in 1962. De datum is gekozen omdat op die dag de eerste milieuwetgeving tot stand kwam (22 april 1970), Rachel Carson overleed op 14 april 1964. Zie ook 8 juni op deze Groene kalender.

In 2020 was het een bijzondere dag, wanneer de 50ste verjaardag van dit evenement werd gevierd. Doe mee met het Earthday Network

Marjolein Tiemens-Hulscher, lid van de RK Parochie in Driebergen, schrijft over haar inspiratie om zich in te zetten voor een duurzame aarde. Daaruit spreekt haar verwondering over groeikracht, de samenhang tussen planten, dieren en mensen, de interactie van mens en milieu, en het plezier dat zij vindt in kennisoverdracht. Marjolein geeft lezingen en workshops over de ecologische voetafdruk: ‘groen geloven en duurzaam doen’.

 

apr
23
di
Joris
apr 23 hele dag

23 april Sint Joris

Valeriaan – Joriskruid

Dan was jij de herder en ik was het schaap …’

 

 

President Poetin: tegen de achtergrond van St Joris te paard met de draak aan zijn voeten (foto ANP/Trouw, 2 maart 2018)

 

 

Draak en schapen

Soldaat Joris (George) werd een fameuze heilige: hij zou een draak verslagen hebben die mensen belaagde. Zo vinden we hem op vele afbeeldingen terug. Bang als men was had men – volgens legende – de draak eerst schapen als voedsel gegeven, daarna werden kleine kinderen door het lot aangewezen en aan de draak geofferd. Toen het lot viel op het dochtertje van de koning, was de maat vol: Joris versloeg de draak.

De draak symboliseert het kwaad in de wereld en Joris is de bestrijder ervan. Joris staat in een oude, lange traditie van moed en strijd, maar heeft wellicht nooit bestaan. In de heiligenkalender verbindt men hem met Georgius van Lydda (van Cappadocië), zie www.heiligen.net

Toevallig wordt rond deze tijd in veel kerken de zondag van de Goede Herder gevierd, een feestdag waarbij zowel God (Psalm 23) als Jezus (Johannes 10) herinneren aan de herder die voor kwaad behoedt.

 

 

 

 

 

Kruid

Valeriaan, Valeriana officinalis, wordt ook Joriskruid, Joriswortel en speerkruid genoemd. De scherpe punten aan het blad doen denken aan de klauwen van de draak. Het Latijnse ‘Valera’ betekent: ‘gezond, sterk zijn.’ Het kruid is kalmerend en angstwerend, en in gebruik als slaapmiddel. Het gebruik was reeds bekend bij de Griekse geneesheer Hippocratus (ca. 400 v.Chr.). Als tinctuur (alkohol oplossing) is het nog steeds een goed middel tegen nervositeit. Zie www.kloostertuinen.nl

valeriaan

 

Recepten

– Sint Jorisbrood: herinnert aan de schapen

In Bulgarije wordt het speciale brood ter ere van Sint Joris versierd met stippen of andere figuurtjes. De stippen verwijzen naar schapen, de figuurtjes naar staf, herder of schaapshondje. Deze dag is een lentefeest voor de herders en hun schapen.

Zie www.sameneerlijketen.nl (bron: Zalig gebakken, Marianne Geurtsen)

 

Schikken

– Schikkingen bij de zondag van de Goede Herder, zie www.symbolischschikken.nl

 

Vieren

Jij zoekt voor mij groen grazig gras.

(…) In diepe nacht maak jij het licht.

Jij houdt de wacht, jij blijft in zicht.

Als ik jou heb, heb ik genoeg. (Erik Idema)

 

apr
25
do
Marcus – evangelist
apr 25 hele dag

25 april Marcus – evangelist

Bonen en Pompoenen

bonen

 

Sinte Merc, plant uw bonen en gaat naar de kerk.

Sint Marcus-dag zaaien voor zonne (zonsopgang) om pompoenen te krijgen gelijk tonnen.

 

Marcus was de vroegste evangelist die, kort en krachtig, van Jezus verhaalde.

Er zijn door het jaar heen meerdere gedachtenisdagen met hem verbonden, maar 25 april herinnert juist door allerlei tuinspeuken aan hem.

Nu er gezaaid moet worden, is meer zonnewarmte nodig.